كه در هر دو مجتهد اين عناوين صدق مىكند .
< فهرس الموضوعات > دليل هشتم ، صاحب امتياز بودن < / فهرس الموضوعات > دليل هشتم ، صاحب امتياز بودن مىگويند همان گونه كه در امامت نماز جماعت ، صاحب امتياز حق تقدم دارد ، در تقليد نيز اين اولويت بايد نسبت به اعلم رعايت شود .
با اين دليل هم نمىشود تقليد از اعلم را ثابت كرد ، زيرا آن اختصاص به امام جماعت دارد و نمىتوان هر دارنده امتيازى را بر ديگرى مقدم شمرد . و تعدى از مورد مخصوص به مورد ديگر ، نياز به دليل معتبر شرعى يا تنقيح مناط قطعى دارد و هيچ كدام از اين دو در ميان نيست .
اما نبودن دليل شرعى بر تعميم كه واضح است . و اما نبودن تنقيح مناط قطعى به دليل اين است كه حاصل شدن آن در شرعيات غير ممكن است ، زيرا عقل بشر از درك قطعى ملاكها و مناطهاى احكام در اين گونه موارد قاصر بلكه عاجز است . آرى ممكن است به تنقيح مناط ظنى دست يابيم كه آن هم فاقد اعتبار است ، به دليل آيه : * ( « إِنَّ الظَّنَّ لا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً » ) * هيچ گاه ظن و گمان انسان را از حق بىنياز نمىسازد .
< فهرس الموضوعات > دليل نهم : يقين به فراغ ذمه ، < / فهرس الموضوعات > دليل نهم : يقين به فراغ ذمه ، برخى معتقدند : با تقليد از اعلم يقين به فراغ ذمه حاصل مىشود ، ولى در تقليد از غير از اعلم با وجود اعلم ، فراغ ذمه حاصل نمىشود . و چون اشتغال يقينى مستدعى فراغ يقينى است پس متعين تقليد از اعلم است تا يقين به فراغ ذمه حاصل شود . يعنى هر گاه در مسأله اى دليل اجتهادى در دست نباشد و در آن ترديد راه يابد ، بايد به اصل عملى روى آورد ، و مقتضاى اصل در اين مسأله اشتغال است ، بدين گونه كه اگر مقلدى بر طبق نظر غير اعلم ، عمل كند ، ولى در تقليد خود شك كند ، چون يقين به فراغ ذمه براى او حاصل نمىشود ( به دليل شك در صحت تقليد ) ناگزير بايد به اصل اشتغال بازگردد . اما وقتى طبق فتواى اعلم عمل كند ، ديگر دچار شك نمىشود و يقين به فراغ ذمه حاصل خواهد شد . بنا بر اين براى پرهيز از شك و يقين به فراغ ذمه ، بايد واجبات و تكاليف را طبق فتواى مجتهد اعلم انجام دهد تا هيچ گونه اشكالى پيش نيايد .
اين دليل هم قابل نقد و اشكال است ، زيرا آيات و احاديث محور را براى تقليد قول اهل ذكر و راوى و فقيه قرار داده است و واضح است كه فقيه و غير آن از عناوين ياد شده بر هر دو مجتهد اعلم و غير اعلم اطلاق مىشود .
بنا بر اين مقلد بر طبق فتواى هر كدام عمل كند ، به وظيفه و تكليف خود عمل نموده

349