نام کتاب : ادوار فقه و كيفيت بيان آن ( فارسي ) نویسنده : محمد ابراهيم جناتي جلد : 1 صفحه : 277
« المسائل الفقهية » و مناسك حج دارد كه به طبع رسيده است . از جمله كسانى كه مسئوليت بيان فقه و احكام الهى را به شيوهء اسلاف خود ، يعنى حاشيه نويسى بر رسالههاى علماى گذشته و تأليف رسالههاى عمليه مستقل به انجام رسانيدهاند مراجع بزرگ معاصر هستند ، كه هر يك علاوه بر حاشيه بر عروة الوثقى و وسيلة النجاة و توضيح المسائل رسالههاى عمليه مستقلى هم دارند ، كه بحمد الله تعالى اينك در دسترس شيعيان جهان است ، و از آن بهره مىبرند كه اينك نيازى به نام بردن آنها نيست . در آغاز اين دوره فقهايى به ظهور پيوستند كه شيوه تحقيقى آنان در تبيين فقه و احكام الهى همانند ميرزا محمد تقى شيرازى و سيد محمد كاظم يزدى بود ، كه از آن جمله فقهاى ذيل را بايد نام برد : 1 - آية الله ، حاج آقا رضا همدانى ( م 1322 ق ) - كه علاوه بر حاشيهء « نجات العباد » صاحب جواهر ، رسالهء عمليه اى به نام « ذخيرة الاحكام فى مسائل الحلال و الحرام » ، به زبان عربى و به زبان فارسى تحت عنوان « الهداية » نيز دارد . 2 - آية الله ، شيخ محمد طه نجف ( م 1329 ق ) - او نيز علاوه بر حاشيهء « صراط النجاة » و « سراج العباد » شيخ انصارى ، رسالهء عمليه اى مستقل به نام « وسيلة النجاة » دارد . 3 - شيخ عبد الله مازندرانى ( م . 133 ق ) - او علاوه بر حاشيهء « مجمع الرسائل » حاج شيخ جعفر شوشترى رسالهء مستقلى به نام « منتخب المسائل » دارد كه در سال ( 1326 ق ) چاپ گرديد ، و نيز رسالهء ديگرى در « طهارت » و « صلاة » دارد كه علامه تهرانى در كتاب « الذريعه » ج 15 ، ص 191 بدان اشاره كرده ، كه اين رساله با حواشى آقا ضياء الدين عراقى طبع شده است . 4 - آية الله ، حاج ميرزا حسين خليلى ( م 1326 ق ) - او علاوه بر حاشيهء « مجمع الرسائل » ميرزاى شيرازى ، رسالهء عمليه اى دارد تحت عنوان « ذريعة الوداد فى مختصر نجات العباد » هم چنين در اين حوزه ، فقهايى مىزيستهاند كه رسالهء عمليهء مستقل داشتند كه بايد از آنان به شرح ذيل نام برد : 1 - « رساله المقلدين إلى احكام الدين » ، از آيه الله سيد مهدى قزوينى ( م 1300 ق ) 2 - ذخيرة المعاد فى تكاليف العباد « ، به زبان فارسى ، از آية الله شيخ زين العابدين بابلى
277
نام کتاب : ادوار فقه و كيفيت بيان آن ( فارسي ) نویسنده : محمد ابراهيم جناتي جلد : 1 صفحه : 277