د ) معروف و مشهور است كه در ابتداى هر سده شخصى ظهور مىكند كه دين مقدس اسلام را رونق مىدهد و آن را جلوه گر مىسازد و به دفاع از آن در برابر كفار و مشركان مىپردازد ، اين عقيده با توجه به حديثى پديد آمده كه از پيامبر گرامى روايت شده است كه فرمود : « ان الله يبعث لهذه الامة عند رأس كل مائة سنة من يجدد لها دينها » يعنى خداوند متعال در آغاز هر قرن ، فردى را برمىگزيند كه امت اسلام را رونق دهد و سنتهاى به فراموشى سپرده را حياتى تازه بخشد . البته اين روايت از نظر سند مورد اشكال و ايراد است ( جامع الاصول فى احاديث الرسول و سنن ابو داود ) . در پرتو اين نظريه بود كه عده اى ميرزا محمد حسن شيرازى را مجدد قرن چهاردهم قلمداد كردند ، چنانكه وحيد بهبهانى را مجدد سدهء سيزدهم شمرده‌اند .
3 - حضرت آية الله شيخ محمد حسن شريعتمدار استرآبادى ( 129 - 1318 ه . ق ) وى نيز به جاى تأليف رسالهء عمليهء مستقل ، در ارائه فتواى خود تنها به حاشيه نويسى بر رساله‌هاى پيشين و جمع آورى استفتاءات بسنده نمود .
4 - استاد الفقهاء و المجتهدين آخوند ملا محمد كاظم خراسانى ( 1255 - 1329 ه ) - از اين فقيه گرانقدر و دانشمند بزرگ نيز رساله عمليهء مستقل منتشر نشده است ، بلكه او هم نظير استادش شيخ اعظم ، به حاشيه نويسى بر رساله‌هاى پيش اكتفا كرده است .
حاشيه بر تبصرة المتعلمين علامه حلى ، كه به ضميمهء تبصرة به عنوان تكملة التبصرة چاپ شده است . حاشيه بر منهج الرشاد شيخ جعفر شوشترى ، و حاشيه بر وسيله النجاة فاضل شربيانى كه به سال 1322 در تهران به همراه متن كتاب به چاپ رسيده است . و حاشيه بر مجمع المسائل ميرزا مجدد شيرازى ( م 1312 ق ) و حاشيه بر منتخب المسائل سيد حسين كوه كمره اى ( م 1299 ق ) آخوند ، رساله اى به عنوان ذخيرة العباد ليوم المعاد دارد ليكن آن به عنوان رسالهء عمليه نوشته نشده ، بلكه همان پرسش و پاسخهاست كه از او گرد آورى شده . اين رساله همه ابواب فقه از طهارت تا ديات را دارد و بر اين رساله ميرزا محمد تقى شيرازى و سيد ابو الحسن اصفهانى حاشيه دارند .

264