در هر شهر و ديارى به عالم و مجتهد منطقهء خود رجوع مىكردند و مسائل فقهى و وظايف شرعى خود را از او فرا مىگرفتند . با ظهور شيخ انصارى مرجعيّت به صورت فعلى بروز كرد .
2 - پيش از زمان شيخ ، غالبا جواب سؤالات شرعى مردم به صورت فتوا بيان نمىشد ، بلكه فقيه سعى داشت كه جواب وى را مطابق با احتياط بيان كند . به همين دليل عبادات مردم اكثرا مطابق با احتياط صورت مىپذيرفت ، اين مطلب حتى در زمان ما نيز تأثير گذاشته است ، لذا مىبينيم كه نماز درست از نظر مردم نمازى است كه داراى طمأنينه باشد ، يا ذكر سبحان ربي الاعلى و بحمده و سبحان ربي العظيم و بحمده در سجده و ركوع گفته شود و يا حتما با قنوت انجام گيرد و يا تسبيحات اربعه ، سه بار تكرار شود ، كه اينها همه مطابق با احتياط است .
3 - نخستين مرجع تقليدى كه همهء فقهاى شيعه بر اعلميّت او اتفاق نمودند شيخ انصارى بود ، و ظاهرا چنين اجماع و اتفاقى از ناحيهء علما ، حتى بعد از شيخ نيز براى كسى حاصل نشده است .
شيخ پنجاه و دو ساله بود كه مرجعيّت عام شيعه به وى سپرده شد ، و از آنجا كه اعلميّت از موضوعاتى است كه ثبوتش متوقف بر بينهء شرعى است و نياز به شهادت دو فرد عادل و اهل خبره دارد ، با شهادت سعيد العلماء مازندرانى به اعلميت شيخ ، بيّنه شرعى كامل شد ، زيرا پيش از او صاحب جواهر به اين امر گواهى داده بود .
4 - روزى كه بيّنه شرعى بر اعلميت شيخ اقامه شد ، وى در اجتماع بسيار عظيمى كه همهء بزرگان علما و طلاب حوزهء علميه و طبقات مختلف مردم شهر نجف اشرف حضور داشتند بر منبر رفت و بيانات مفصلى در بارهء اعلميت ايراد فرمود ، و با ادله و براهين قاطع ، وجوب تقليد از اعلم را ثابت كرد . سخنان او به گونه اى بود كه همهء مردم فتواى او مبنى بر وجوب تقليد اعلم را دريافتند و خود شيخ را مصداق بارز اعلم دانستند .
5 - چون شيخ ، تقليد اعلم را لازم مىدانست ، در اواخر عمر تصميم گرفت از منصب مرجعيت كناره گيرى كند تا اعلم ديگرى براى آينده در نظر گرفته شود و خود به « رحبه » در نزديكى نجف اشرف برود . ولى علاقهء شديد مردم به او مانع از اين شد كه به تصميم خود جامع عمل به پوشاند .
6 - با اين امور شيخ مرجع عام تقليد شيعيان شد ، و به مدت 15 سال از 1266 تا

250