حكومتى و . . ) پيوند دهند ، تا حوزه‌هاى علميه به طور طبيعى و نه استثنايى شاهد فقيهانى ، از هر جهت لايق و شايسته باشد .
نوشته حاضر كه به بركت ياد رهبر فقيد نظام اسلامى به رشته تحرير در آمده است ، فرصت ارزشمندى است كه مىتوان در پرتو نگرش به ابعاد روشن فقاهت او ، به نقد و تحليل آن چه در حوزه‌هاى علمى ، به عنوان فقه و فقاهت و اجتهاد شناخته شده و مىشود بپردازيم . و اين نقد را زمينه تكامل شيوه‌هاى فقهى و گسترش زمينه‌هاى فقاهت قرار دهيم .
آن چه مىبايد در اين نگرش مورد كاوش قرار گيرد ، عبارت است از :
1 - قلمرو فقه و فقاهت .
2 - پاسخگويى فقه در برابر رويدادها .
3 - علل نارسايى در پاسخگويى به همه رويدادها .
قلمرو فقه و فقاهت فقه در معناى عام و حقيقى خويش ، عبارت است از شناخت و ادراك مجموعه قوانين و احكامى كه خداوند ، توسط فرشته وحى بر پيامبر اسلام ( ص ) در همه زمينه‌هاى مورد نياز بشر ، نازل كرده است تا آن را بر مردم باز خواند .
اين مجموعه عظيم و فراگير - يعنى مجموعه قوانين و احكام الهى در رابطه با ابعاد مختلف حيات بشر - مخصوص يك بعد از زندگى بشر و يا يك نسل و يك عصر نبوده و نيست ، بلكه ناظر به همه نيازهاى واقعى بشر در زمينه رشد و تعالى اوست و مىبايست كه راه تعالى معنوى و حيات همراه با سعادت ، انسان را تا جاودانه تاريخ بنماياند و روشن سازد .
بديهى است كه چنين مجموعه اى نمىتواند به همه جزئيات زندگى بشر و نيازمنديهاى فرعى و ثانوى او در طول تاريخ بپردازد . بلكه مىبايست ، نيازهاى اصولى و زير بنايى انسان را مورد توجه قرار دهد و قوانين و احكام كلى و عامى را ارائه نمايد كه در هر عصر و در ميان هر نسل به تناسب شرايط و ويژگيهايش ، مسائل فرعى و ثانوى مورد استنباط و شناسايى قرار گيرد . زيرا تنها در پرتو چنين شيوه اى است كه يك قانون مىتواند حيات اجتماعى و كاربرد و صلاحيت عملى خود را در كوران تحولات زندگى

474