تذكر :
نكته اى كه بجاست تذكر دهم اين است در كتاب خدا آيه اى به گونه صريح و واضح و روشن در بارهء وقف وارد نشده است بلكه آياتى در آن آمده كه انسانها را بر انجام خيرات ترغيب و تحريص مىنمايد كه مىتوان از مصاديق خيرات وقف را قرار داد .
دوم - رواياتى كه شرايط تحقق وقف و غير اينها را بيان مىكند مانند لا وقف الا فى ملك ، و الوقف بحسب ما يوقفها أهلها ان شاء الله [1] و مانند آن روايات ديگر كه نيازى به بيان آنها نيست . [2] سوم - رواياتى كه از رسول خدا و امامان و غير آنها نقل شده است .
پيامبر فرمود : اذا مات بن آدم انقطع علمه الامن ثلاثه صدقة جارية او علم ينتفع به او ولد صالح يدعو له [3] زمانى كه فرزند آدم بميرد پرونده عمل او بسته مىشود مگر از سه چيز : صدقه جاريه ، علم مفيد و فرزند صالحى كه براى او دعا كند .
امام صادق ( ع ) فرمود : ليس يتبع الرجل بعد موته الا ثلاث خصال صدقة اجراها فى حياته تجرى بعد موته إلى يوم القيامة موقوفة لا تورث او سنة هدى سنها فكان يعمل بها و عمل بها من بعده او ولد صالح يستغفر له . [4] بعد از مرگ به انسان چيزى بستگى ندارد مگر سه خصلت . صدقه اى را كه در زمان حياتش جارى ساخت كه بعد از حياتش نيز آن تا روز قيامت جريان دارد ، موقوفه اى كه قابل ارث بردن نباشد يا روش درستى كه برقرار كردن آن را كه خود و ديگران بعد از او به آن عمل كرده باشند و فرزند خوبى كه براى او طلب آمرزش نمايد .
و فرمود : ستة تلحق المؤمن بعد وفاته ولد يستغفر له مصحف يخلفه و غرس يغرسه و بئر يحفره و صدقة يجريها و سنة يؤخذ بها من بعده . [5] شش چيز است كه بعد از مردن انسان به او مىپيوندد ، فرزندى كه براى او استغفار

[1] فروع كافى 7 كتاب الوصايا باب ما يجوز من الوقف و الصدقة و النحل و الهبة حديث 34
[2] من لا يحضره الفقيه باب الوقف و الصدقة حديث 1
[3] صحيح مسلم جلد 5 صفحه 73 و جامع الصغير سيوطى به نقل از صحيح بخارى
[4] فروع كافى 7 كتاب الوصايا باب ما يلحق الميت بعد موته حديث 2 با كمى تفاوت در بعضى الفاظ آن
[5] همان حديث 5

432