ممكن نيست كه هر ساعت خدمت شما برسم و سؤال را باز گو كنم ، ( در اين صورت تكليف چيست ؟ ) . حضرت در پاسخ فرمود : چه مانعى دارد كه به محمد بن مسلم ثقفى مراجعه كنى و مسائل را از او بپرسى ؟ براى اين كه او پدرم امام محمد باقر ( ع ) را درك كرده و احكام را از وى فرا گرفته ، و نزد او فردى آبرومند بوده است . [1] 2 - شعيب عقرقوفى مىگويد : به امام صادق ( ع ) عرض كردم : چه بسا در مواردى نياز به پرسش پيدا مىكنيم ، در اين صورت مسائل خود را از چه كسى بپرسيم ؟ امام فرمود : از اسدى ، يعنى ابو بصير . [2] 3 - على بن مسيب همدانى به امام رضا ( ع ) مىگويد : من در جاى دورى زندگى مىكنم و نمىتوانم گاه و بىگاه به خدمت شما نايل شوم ، احكام دينى خود را از چه كسى فرا گيرم ؟ حضرت فرمود : از زكريا بن آدم قمى كه او بر امر دين و دنيا فردى مورد اطمينان و اعتماد است . على بن مسيب مىگويد : هنگامى كه به محل خود بازگشتم ، جهت پرسش از موارد احتياج نزد زكريا مىرفتم . [3] 4 - عبد العزيز بن مهتدى از امام على بن موسى الرضا ( ع ) مىپرسد : من هميشه شما را ملاقات نمىكنم ، پس امور دينى خود را از چه كسى بياموزم ؟ امام در پاسخ فرمود : از يونس بن عبد الرحمن . [4] و گاهى نيز ائمه ( ع ) مستقيما به برخى از اصحاب خود دستور مىدادند كه فقه را براى مردم بيان كنند ، چنانچه امام محمد باقر ( ع ) به ابان فرمود : در مسجد مدينه بنشين و براى مردم فتوا بده ، كه من دوست دارم فردى مانند تو در ميان شيعيانم يافت شود .
در زمان غيبت صغرى در اين مدت 69 سال نقل سنت توسط نمايندگان خاص حضرت ولى عصر ( عجل الله فرجه ) انجام مىگرفت كه عبارت بودند از : عثمان بن سعيد ، محمد بن عثمان ، حسين بن روح و على بن محمد سميرى . ايشان با حضرت مهدى ( ع ) در رابطه بودند و احكام دينى را از آن منبع فياض به مردم منتقل مىنمودند .

[1] - وسائل الشيعه ، ج 18 ، باب يازدهم از ابواب صفات قاضى ، حديث 23
[2] - مصدر سابق ، حديث 15 .
[3] - مصدر سابق ، حديث 27 .
[4] - مصدر سابق ، حديث 34 .

226