نام کتاب : ادوار فقه و كيفيت بيان آن ( فارسي ) نویسنده : محمد ابراهيم جناتي جلد : 1 صفحه : 214
كلمهء « بوجوهكم » آمده و براى تبعيض است ، زيرا ، در جاى خود ثابت شد هر گاه « باء » در كلامى كه مفيد است و استقلال دارد داخل شود ، بايد به لحاظ فايده اى باشد و آن فايده در اينجا همان تبعيض است . از اين رو اماميه گفتهاند : مسح مقدارى از صورت كفايت مىكند . در اينجا به مناسبت ، روايتى از وسايل الشيعه ( ج 1 ، ص 290 ، باب 23 از ابواب وضوء ، حديث 1 ) نقل مىكنيم كه در آن زرارة بن اعين - براى اين كه به گونه استدلالى به مسأله آگاهى پيدا كند - مىگويد : به ابو جعفر عرض كردم « من اين علمت و قلت ان المسح ببعض الرأس و بعض الرجلين » از كجا دانستيد و فرموديد كه : مسح مقدارى از سر و پاها كفايت مىكند ؟ حضرت خنديد و در پاسخ فرمود : اى زراره اين گفتار رسول خدا است كه در كتاب خدا آمده ، تا آن كه فرمود : كفايت مسح مقدارى از سر ، از حرف « با » در آيه شريفه * ( وَامْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ ) * معلوم مىشود . » در اينجا بيان حضرت حاكى از آن است كه خدا نفرموده سرتان را مسح كنيد ، بلكه گفته است به سرتان مسح كنيد . و واضح است وقتى گفته مىشود دستت را به ضريح بكش و يا دست به سر يتيم بكش به اين معنا نيست كه تمام آن را لمس كن بلكه منظور جزيى از آن است . ح - مسح دستها در تيمم اصل وجوب مسح دستها در تيمم نيز از آيه * ( « فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ » ) * استفاده مىشود و به علت تمام بودن دليل از نظر سند و دلالت ، در موضع اجتهاد نيست . از اين رو بين فقيهان در مقام فتوا اختلافى رخ نداده است . ولى مقدار مسح كه دلالت دليل بر آن قطعى نمىباشد در موضع اجتهاد است ، از اين رو بين فقيهان در اين مسأله اختلاف شده است . اماميه گفتهاند : تنها مسح بر پشت دستان كفايت مىكند . ظاهريان ( اتباع داود بن على ظاهرى اصفهانى معروف به ابو سليمان ، پيشواى مذهب ظاهريان ) و اهل حديث از جامعه اهل سنت نيز اين فتوا را ( بنا به نقل ابن رشد در بداية المجتهد ، ج 1 ، ص 69 ) برگزيدهاند .
214
نام کتاب : ادوار فقه و كيفيت بيان آن ( فارسي ) نویسنده : محمد ابراهيم جناتي جلد : 1 صفحه : 214