و پرداخت ماليات هنوز فراهم نشده ، وبدين جهت طرفين ، قرار داد منعقد كرده و تعهد مىكنند كه معامله را با شرايط معين و ظرف مهلت خاصى انجام دهند . به سندى كه در اين باب تنظيم مىشود " قولنامه " مىگويند كه از مفهوم كلمه قولنامه پيداست اين قرارداد وعده قول به بيع است نه خود بيع . اما در حقوق فرانسه قولنامه اثر عقد بيع را دارد ( بند يك ماده 1389 ق - م ) و در محاكم ايران به تبعيت از رأى هيأت عمومى آن را تعهد به بيع دانسته اند [1] .
مؤلف الوسيط معاملات را اين گونه تقسيم كرده و مىگويد : گاه مىشود كه انسان به نحو بت و قطع و در يك مرحله معامله را تمام مىكند ، و گاه مىشود كه متعاملين معامله را در دو مرحله به انجام مىرسانند ، يك مرحله ابتدائى و يك مرحله نهائى .
در مرحله ابتدائى نيز گاه مىشود كه متعاملين يا يكى از آنها فقط به وعده بيع اكتفا مىكنند و گاه مىشود كه پا را از وعده فراتر گذاشته و اقدام به بيع ابتدائى مىكنند و چه بسا كه بيع ابتدائى همراه با پرداخت بيعانه صورت مىگيرد بنابر اين بيع دو مرحله اى به سه قسم تقسيم مىشود هر كدام حكم مخصوص به خود دارد .
1 - وعده بيع .
2 - بيع ابتدائى همراه با پرداخت بيعانه .
3 - بيع نهائى . و وعده بيع گاه از يك طرف لازم و از طرف ديگر الزامى نيست و گاه از دو طرف لازم مىشود . و اين گونه معاملات در زندگى روزمره مردم زياد انجام مىگيرد مثلا شخصى در آينده احتياج به زمينى در همسايگى منزل يا كارخانه خود پيدا مىكند يا الآن بدان محتاج مىباشد ولى فعلا امكان خريد آن را ندارد ،

[1] دكتر ناصر كاتوزيان ، حقوق مدنى ، دوره عقود معين : 53 .

239