قرب نافله است حاصل شود . و از اين جهت در طهارت از حدث غسل جميع بدن لازم است ، زيرا كه تا عين عبد به وجهى از وجوه باقى است ، حدث مرتفع نشده : فانّ تحت كلّ شعرة جنابة . [1] پس تطهير از حدث تطهير از حدوث است و فناى در بحر قدم است . و كمال آن ، خروج از كثرت اسمائى است كه باطن شجره است ، و با اين خروج ، از خطيئهء ساريهء آدم ، كه اصل ذريّه است ، خارج شود .
پس ، حدث از قذارات معنويّه است و تطهير از آن نيز از امور غيبيّهء باطنيّه است و نور است ، لكن وضوء نور محدود است و غسل نور مطلق است و اىّ وضوء انقى من الغسل . [2] و امّا ازالهء خبث و نجاسات ظاهريّه را اين مكانت نيست ، زيرا كه آن تنظيف صورى و تطهير ظاهرى است . و آداب قلبيّهء آن آن است كه بندهء سالك كه ارادهء حضور به محضر حق دارد بداند كه با رجز شيطان و رجس آن خبيث در محضر حقّ نتوان راه يافت و تا خروج از امّهات مذامّ اخلاقى كه مبدأ فساد مدينهء فاضلهء انسانيّه است و منشأ خطيئات ظاهريّه و باطنيّه است دست ندهد ، راهى به مقصد پيدا نكند و طريقى به مقصود نيابد .
شيطان كه مجاور عالم قدس و در سلك كرّوبين به شمار مىرفت ، آخر الأمر به واسطهء ملكات خبيثه از مقام مقرّبين درگاه تبعيدش و به نداى : فَاخْرُجْ مِنْها فَانَّكَ رَجيم 15 : 34 [3] مرجومش نمودند . پس ، ما بازماندگان از كاروان عالم غيب و فرو رفتگان در چاه عميق طبيعت و مردودان به اسفل السافلين چطور مىتوانيم با دارا بودن ملكات خبيثهء شيطانيّه لايق محضر قدس گرديم و مجاور روحانيّين و رفيق مقرّبين شويم . شيطان خودبينى كرد و ناريّت خود را ديد و انَا

[1] - « در زير هر مويى جنابتى است . » بحار الانوار ، ج 78 ، ص 51 ، « كتاب الطهارة » ، « باب وجوب غسل الجنابة » ، حديث 23 . .
[2] - « كدام وضو پاكيزه تر از غسل است . » جامع احاديث الشيعة ، « كتاب الطهارة » ، « أبواب الغسل و احكامه » ، باب 12 . .
[3] - « بيرون شو ( از بهشت ) كه تو رانده شده هستى . » ( ص - 77 و حجر - 34 ) .

77