و ممكن است بعضى غفلت از حقيقت حال كنند ، و چون از معارف قرآنيّه و دقايق سنن الهيّه بىخبرند ، بعضى از مطالب اين رساله را تفسير به رأى گمان كنند . و اين خطاى محض و افتراى فاحش است ، زيرا كه :
اولا ، اين معارف و لطايف همه از قرآن شريف و احاديث شريفه مستفاد ، و شواهد سمعيّه بر آنها هست ، چنانچه بعضى از آنها در خلال مباحث مذكور ، و بيشتر آنها براى اختصار مذكور نگرديد .
و ثانيا ، همه يا اكثر آنها موافق براهين عقليّه يا عرفانيّه مىباشد ، و چنين امرى تفسير به رأى نخواهد شد .
و ثالثا ، غالبا مطالبى كه ما ذكر كرديم يا در بيان آيات شريفه ذكر مىكنيم ، از قبيل بيان مصاديق مفاهيم است . و بيان مصداق و مراتب حقايق مربوط به تفسير نيست تا آن كه تفسير به رأى باشد .
و رابعا ، بعد از همهء مراحل ، ما براى غايت احتياط در دين - با آن كه جاى آن نبود - در مطالب غير ضرورى على سبيل الاحتمال و بيان احد محتملات ، مطالب را بيان كرديم ، و معلوم است در احتمال را كسى نبسته و مربوط به تفسير به رأى نخواهد شد . و در اين جا مطالب ديگرى هست كه ما از ذكر آن خوددارى نموده و به اختصار كوشيديم .

347