مىنمايد . » [1] و البته اين نهى صورى ظاهرى نيست ، لا بدّ بايد در دل چراغى روشن شود و در باطن نورى فروزان شود كه انسان را هدايت به عالم غيب كند و زاجر الهى پيدا شود كه انسان را از عصيان و نافرمانى باز دارد .
و ما خود را در زمرهء نمازگزارها محسوب مىداريم و سالهاى سال است اشتغال به اين عبادت بزرگ داريم و در خود چنين نورى نديديم و در باطن چنين زاجر و مانعى براى ما پيدا نشده ، پس واى به حال ما آن روزى كه صور اعمال ما و صحيفهء افعال ما را در آن عالم به دست ما دهند و گويند خود حساب خود را بكش ، [2] ببين آيا چنين اعمالى قابل قبول درگاه است و آيا چنين نمازى با اين صورت مشوّه ظلمانى مقرّب بساط حضرت كبريائى است ؟ و آيا با اين امانت بزرگ الهى و وصيّت انبياء و اوصياء بايد اينطور سلوك كرد و اينطور دست خيانت شيطان رجيم را ، كه عدوّ اللَّه است ، به آن راه داد ؟ و آيا نمازى كه معراج مؤمن است و قربان متّقين است [3] چرا بايد شما را از ساحت مقدّس تبعيد و از درگاه قرب الهى دور كند ؟ آن روز آيا جز حسرت و ندامت و بيچارگى و بدبختى و خجلت و شرمسارى چيزى نصيب ما مىشود ؟ حسرت و ندامتى كه در اين عالم شبيه ندارد ، خجلت و شرمسارى كه نظيرش را تصوّر نمىتوانيم كرد . حسرتهاى اين عالم هر چه باشد مشوب به هزار طور اميدها است ، و شرمسارىهاى اينجا سريع الزّوال است ، بخلاف آنجا كه روز بروز حسرت و ندامت است ، چنانچه حق فرمايد : وَانْذِرْهُمْ يَوْمَ الْحَسْرَةِ اذْ قُضِىَ الامْر 19 : 39 . [4] امر گذشته را نتوان جبران نمود و عمر تلف شده را نتوان برگرداند - يا حَسْرَتا عَلى ما فَرَّطْتُ فِى جَنْبِ اللَّه 39 : 56 . [5]

[1] - « اِنَّ الصَّلوةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَالْمُنْكَر 29 : 45 . ( عنكبوت - 45 ) .
[2] - اشاره است به آيهء 14 سورهء « اسراء » : اِقْرَءْ كِتابَكَ كَفى بِنَفْسِكَ اليَوْمَ عَلَيْكَ حَسيباً 17 : 14 . .
[3] - الصّلوة معراج المؤمن اعتقادات ، مرحوم مجلسى ، ص 29 . الصّلوة قربان كلّ تقىّ ( نماز وسيلهء تقرّب هر پرهيزكار است به خدا ) فروع كافى ، ج 3 ، ص 265 ، « كتاب الصّلوة » ، « باب فضل الصّلوة » ، حديث 6 . .
[4] - « بيمشان ده از روز حسرت - روزى كه كار به آخر رسد . » ( مريم - 39 ) .
[5] - پاورقى 12 . .

34