« حقيقت محمّديّه » است و تمام تعيّنات از تعيّن اوّلى « اسم اعظم » است .
پس ، در نظر وحدت ، عالم شب قدر و روز قيامت است ، و بيش از يك شب [ و ] روز نيست ، كه آن تمام دار تحقّق و ليلة القدر محمّدى و يوم القيمهء احمدى است . و كسى كه متحقّق به اين حقيقت شود ، هميشه در « ليلة القدر » و « يوم القيمة » است ، و اين با هم جمع شود .
و به اعتبار نظر كثرت ، ليالى و ايّام پيدا شود . پس بعضى ليالى صاحب قدر است ، و بعضى نيست . و در بين همهء ليالى ، بنيهء احمدى و تعيّن محمّدى صلَّى اللَّه عليه و آله ، كه نور حقيقت وجود به جميع شئون و اسماء و صفات و با كمال نوريّت و تمام حقيقت در افق آن غروب نموده است ، ليلة القدر مطلق است ، چنانچه يوم محمّدى يوم القيمهء مطلق است . و ديگر ليالى و ايام ، ليالى و ايام مقيّده است . و نزول قرآن در اين بنيهء شريفه و قلب مطهّر ، نزول در « ليلة القدر » است . پس ، قرآن هم جملة در ليلة القدر نازل شده به طريق كشف مطلق كلى ، و هم نجوما در عرض بيست و سه سال در « ليلة القدر » نازل شده .
و شيخ عارف ، شاه آبادى ، [1] دام ظله مىفرمودند كه دورهء محمّديه ، « ليلة القدر » است . و اين يا به اعتبار آن است كه تمام ادوار وجوديّه دورهء محمّديّه است ، و يا به اعتبار آن است كه در اين دوره اقطاب كمّل محمّديّه و أئمّهء هداة معصومين « ليالى قدر » مىباشند . و دلالت بر آنچه احتمال داديم از حقيقت ليلة القدر مىكند حديث شريف طولانى كه در تفسير برهان از كافى شريف نقل فرموده و در آن حديث است كه نصرانى گفت به حضرت موسى بن جعفر كه تفسير باطن حم ، وَالكِتابِ المُبينِ انّا انْزَلناه فِى لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ انّا كُنّا مُنْذِرينَ فِيها يُفْرَقُ كُلُّ امْرٍ حَكيم 44 : 1 - 4 [1] چيست فرمود : « اما » حم « محمّد صلَّى اللَّه عليه و

[1] - پاورقى 97 . .
[1] - » حم ، سوگند به كتاب روشن ، ما آن را در شبى مبارك فرستاديم ، همانا ما بيم دهنده بوده‌ايم ، در آن شب هر امر استوار ( غير قابل زيادت و نقصان ) تفصيل و تبيين مىشود . « ( دخان - 1 - 4 ) تفسير برهان ، ج 4 ، ص 158 .

329