خزائن غيب تفضّلى شود و به همان لقلقه مورد احسان و انعام گردند . و اين طايفه گاهى شود كه زبان آنها كه مشتغل به ذكر حق است ، قلب آنها از آن بكلَّى عارى و برى و به كثرات دنيويّه و مشاغل ملكيّه پيوند است ، و در حقيقت اين دسته به صورت داخل نماز و به باطن و حقيقت مشغول به دنيا و مآرب و شهوات دنيويّه هستند . و گاهى شود كه قلب آنها نيز اشتغال به تفكَّر در تصحيح صورت نماز دارد ، در اين صورت ، اينها به حسب قلب و زبان وارد صورت نماز هستند ، و اين صورت از آنها مقبول و مرضىّ است .
طايفهء دوم كسانى هستند كه به اين حدّ قانع نشده و نماز را وسيلهء تذكَّر حق دانند و قرائت را تحميد و ثناى حق شمارند . و از براى اين طايفه مراتب بسيارى است كه ذكر آن به طول انجامد . و شايد اشاره به اين طايفه است حديث شريف قدسى : قسّمت الصلوة بينى و بين عبدى : فنصفها لي ، و نصفها لعبدى . فاذا قال : بسم اللَّه الرّحمن الرّحيم 1 : 1 يقول اللَّه : ذكرنى عبدى . و اذا قال :
الحمد للَّه 1 : 2 يقول اللَّه : حمدنى عبدى و اثنى علىّ . و هو معنى « سمع اللَّه لمن حمده . » و اذا قال : الرّحمن الرّحيم 1 : 3 يقول اللَّه : عظَّمنى عبدى . و اذا قال :
مالك يوم الدّين 1 : 4 يقول اللَّه : مجّدنى عبدى [ و في رواية : فوّض إلىّ عبدى ] و اذا قال : ايّاكَ نَعْبُدُ وَايّاكَ نَسْتَعينُ 1 : 5 يقول اللَّه : هذا بينى و بين عبدى . و اذا قال : اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقيمَ 1 : 6 يقول اللَّه : هذا لعبدى و لعبدى ما سئل . [1]

[1] - « من نماز را بين خود و بنده‌ام تقسيم كرده‌ام ، نيمى از آن من است و نيمش از آن بنده‌ام . پس چون بنده گفت : بسم اللَّه الرّحمن الرّحيم 1 : 1 ، خدا گويد : بنده‌ام مرا ياد كرد . و چون بنده گفت : الحمدُ للَّه 1 : 2 خدا فرمايد : بنده‌ام مرا سپاس گزارد و ستايش گفت . و اين است معنى سمع اللَّه لمن حمده . - و چون گفت : الرّحمن الرّحيم ، 1 : 3 خداوند گويد : بنده‌ام مرا تعظيم كرد . و چون گفت : مالك يومِ الدّين ، 1 : 4 خدا گويد : بنده‌ام مرا تمجيد كرد . ( و در روايتى ديگر : كار خود را به من واگذار كرد . ) و چون گفت : ايّاك نعبد و ايّاك نستعين 1 : 5 ، خدا مىفرمايد : اين بين من و بندهء من است . و چون گفت : اهدنا الصّراط المستقيم 1 : 6 خداوند مىفرمايد : اين از آن بندهء من است و بنده‌ام آنچه بخواهد از آن اوست . » المحجّة البيضاء ، ج 1 ، ص 388 . بحار الانوار ، ج 92 ، ص 226 . و صحيح مسلم ، ج 2 ، ص 92 . با تفاوت در عبارات .

214