مواعظ قرآن ، حجاب حبّ دنيا است كه به واسطهء آن قلب تمام همّ خود را صرف آن كند و وجههء قلب يكسره دنياوى شود ، و قلب به واسطهء اين محبت از ذكر خدا غافل شود و از ذكر و مذكور اعراض كند . و هر چه علاقمندى به دنيا و اوضاع آن زيادت شود ، پرده و حجاب قلب ضخيمتر گردد . و گاه شود كه اين علاقه به طورى بر قلب غلبه كند و سلطان حبّ جاه و شرف به قلب تسلَّط پيدا كند كه نور فطرت اللَّه بكلَّى خاموش شود و درهاى سعادت به روى انسان بسته شود . و شايد قفلهاى قلب كه در آيهء شريفه است كه مىفرمايد : أَ فَلا يَتَدَبَّرون الْقُرآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفالُها 47 : 24 ، [1] همين قفل و بندهاى علايق دنيوى باشد . و كسى كه بخواهد از معارف قرآن استفاده كند و از مواعظ الهيّه بهره بردارد ، بايد قلب را از اين ارجاس تطهير كند و لوث معاصى قلبيّه را ، كه اشتغال به غير است ، از دل براندازد ، زيرا كه غير مطهّر محرم اين اسرار نيست . قال تعالى :
انَّه لَقرآنٌ كَريمٌ في كِتابٍ مَكْنونٍ لا يَمَسُّه الا الْمُطَهَّروُن 56 : 77 - 79 . [2] چنانچه از ظاهر اين كتاب و مسّ آن در عالم ظاهره غير مطهّر ظاهرى ممنوع است تشريعا و تكليفا ، از معارف و مواعظ آن و باطن و سرّ آن ممنوع است كسى كه قلبش متلوّث به ارجاس تعلَّقات دنيويّه است . و قال تعالى : ذلِكَ الكِتابُ لا رَيْبَ فيه هُدىً لِلْمُتَّقين . . . 2 : 2 [3] الخ . غير متّقى و غير مؤمن به حسب تقوى و ايمان عامّه ، از انوار صوريّهء مواعظ و عقايد حقّهء آن محروم است ، و غير متقى و مؤمن به حسب مراتب ديگر تقوا ، كه تقواى خاصّ و خاصّ الخاصّ و اخصّ الخواصّ است ، از ديگر مراتب آن محروم است . و تفصيل در اطراف آن و ذكر آيات ديگر كه دلالت بر مقصود دارد موجب تطويل است ولى ما اين فصل را ختم كنيم به ذكر يك آيهء شريفهء الهيّه كه براى اهل يقظه كفايت كند به شرط تدبّر در آن . قال تبارك و تعالى : قَدْ جاءَكُمْ مِنَ الله نُورٌ و كِتابٌ مُبينٌ يَهْدِى بِه الله مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَه سُبُلَ السَّلامِ

[1] - « آيا در قرآن تدبر نمىكنند ، يا دلهايشان قفل است . » ( محمّد - 24 ) .
[2] - « همانا قرآن كريمى است در كتابى محفوظ و مستور كه جز پاكان آن را مسّ نمىكنند » . . ( واقعه - 77 - 79 ) .
[3] - پاورقى 300 . .

202