دعاى سى و دوم عرض كند : فلك الحمد على ابتدائك بالنّعم الجسام و الهامك الشّكر على الاحسان . [1] و در جاى ديگر گويد : نعمك ابتدا و احسانك التّفضّل . [2] و در مصباح الشريعة فرمايد : و ادنى حدّ الاخلاص بذل العبد طاقته ، ثمّ لا يجعل لعمله عند اللَّه قدرا فيوجب به على ربّه مكافاة لعمله . [3] درجهء ديگر اخلاص ، تصفيهء عمل است از استكثار و خوشنودى به آن و اعتماد و دلبستگى بدان . و اين نيز از مهمّات سلوك سالك است كه او را از قافلهء سالكان إلى اللَّه باز دارد و به سجن مظلم طبيعت محبوس كند . و اين نيز از شجرهء خبيثهء شيطانيّه رويد ، و از خود خواهى است كه از ارث شيطانى مىباشد كه خَلَقْتَنى مِنْ نارٍ وَخَلَقْتَه مِنْ طين 7 : 12 [4] گفت و اين از جهل انسانى است به مقام خود و مقام معبود جلَّت عظمته .
اگر بيچاره ممكن ، مقام نقص و عجز و ضعف و بيچارگى خود را بداند و مقام عظمت و بزرگوارى و كمال حق را بشناسد ، هرگز عمل خود را بزرگ نبيند و خود را قائم به امر محسوب ندارد . بيچاره ، عملى را كه در بازار دنيا براى يك سال او بيش از چند تومان ارزش قائل نيستند اگر از صحّت و اجزاء آن مأمون باشند ، از دو ركعت آن توقّعهاى غير متناهى دارد . اين خوشنودى و استكثار عمل است كه مبدأ بسيارى از مفاسد اخلاقى و اعمالى است كه ذكرش به طول انجامد .
در احاديث شريفه بدينمطلب اشاره فرموده‌اند ، چنانچه در كافى شريف

[1] - « . . . پس ستايش فقط تو راست از آنكه به بخشش نعمتهاى بزرگ ابتدا كردى و سپاسگزارى بر احسانت را ( به من ) الهام فرمودى . » صحيفهء سجاديّه ، دعاى سى و دوم . .
[2] - اذ جميع احساننك تفضّل ، و اذ كلّ نعمك ابتدا صحيفهء سجاديه ، دعاى دوازدهم . .
[3] - « كمترين ميزان اخلاص اين است كه بنده تمام توان خود را ( براى خشنودى خداوند ) به كار گيرد و كار خود را نزد خداوند در خود پاداشى نداند كه آن را بر پروردگار خود فرض شمرد . » مصباح الشّريعة ، « الباب السّادس و السّبعون ، فى الاخلاص » . .
[4] - « مرا از آتش و او را از گل آفريده اى . » ( اعراف - 12 ، ص - 76 ) . .

174