گيرد ، و باطن ذات محقّق به ذكر اللَّه و اسم اللَّه و آيت اللَّه شود ، چنانچه « ذكر » به رسول اكرم و على بن أبي طالب صلوات اللَّه عليهما و آلهما و « اسماء حسنى » به ائمهء هدى و « آية اللَّه » نيز به آن بزرگواران تفسير و تطبيق شده ، آنها آيات الهيّه و اسماء اللَّه حسنى و ذكر اللَّه اكبرند . و مقام « ذكر » از مقامات عاليهء بزرگى است كه به حوصلهء بيان و به حيطهء تقرير و تحرير بر نيايد ، و كفايت كند براى اهل معرفت و جذبهء الهيّه و اصحاب محبّت و عشق آيهء شريفهء الهيّه كه مىفرمايد : فَاذْكُرُونى اذْكُرْكُم 2 : 152 . [1] و مىفرمايد خداى تعالى به موسى : يا موسى ، انَا جَليسُ مَنْ ذَكَرَنى . [2] و در روايت كافى رسول خدا فرمايد : من اكثر ذكر اللَّه احبّه اللَّه . [3] و در وسائل سند به حضرت صادق رساند كه فرمود : قال اللَّه عزّ و جلّ : يا بن آدم اذكرنى في نفسك ، اذكرك في نفسي . يا بن آدم اذكرنى في خلأ ، اذكرك في خلإ . يا بن آدم اذكرنى في ملإ اذكرك في ملإ خير من ملإك . و قال : ما من عبد ذكر اللَّه في ملإ من النّاس الا ذكره اللَّه في ملإ من الملائكة . [1] ركن دوم « تحميد » است .
و آن در قول مصلَّى : الْحَمْدُ للَّه رَبِّ الْعالمين 1 : 2 حاصل شود .
بدان كه چون مصلَّى به مقام « ذكر » متحقّق شد و همهء ذرّات كائنات و عوالى و ادانى موجودات را اسماء الهيّه ديد و جهت استقلال را از دل بيرون

[1] - « مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم . » ( بقره - 152 ) .
[2] - « من همنشين كسى هستم كه مرا ياد كند . » اصول كافى ، ج 4 ، ص 255 ، « كتاب الدّعاء » ، « باب ما يجب من ذكر اللَّه . . . » ، حديث 4 . .
[3] - « كسى كه بسيار ياد خدا كند خدا او را دوست خواهد داشت . » منبع پيشين ، حديث 3 . .
[1] - « امام صادق عليه السلام فرمود : خداوند عزّ و جلّ فرمود : اى فرزند آدم ، پيش خود مرا ياد كن تا تو را پيش خود ياد كنم . اى فرزند آدم ، در خلوت مرا ياد كن تا در خلوت يادت كنم . اى فرزند آدم ، در جمعيت مرا ياد كن تا در جمعى بهتر از جمع تو يادت كنم . همچنين آن حضرت فرمود : هيچ بنده اى در جمعيت ياد خدا نمىكند جز آنكه خداوند در جمع ملائكه او را ياد مىكند . » وسائل الشيعة ، ج 4 ، ص 1185 ، « كتاب الصّلوة » ، « أبواب الذّكر » ، باب 7 ، حديث 4 .

217