حد نصاب ، رسيدن آن به پنج وسق است : وسق ، شصت صاع ، و صاع ، چهار مد ، و مد ، دو رطل و يك چهارم رطل است [1] . و چون مقدار غله به اين حد برسد اگر زراعت با آب جارى يا رطوبت زمين و آب باران مشروب گرديده زكات آن ، يك عشر و اگر به وسيله حيوان آبكش و دلو و آن چه مستلزم هزينه و خرج است آب يارى شده باشد زكات آن ، نيم عشر : [ بيست يك محصول ] است . و هر قدر بر نصاب مذكور اضافه شود تا هر مقدار بالا رود زكات آن به همين نسبت خواهد بود . اما عفو ، مقدار كمتر از پنج وسق است .

[1] - در اين كه نصاب غلات ، پنج وسق ( بفتح واو و شين ) ، و وسق شصت صاع ، و صاع چهار مد ( بضم و دال ) ، و زكات آن عشر يا نيم عشر است بين فقهاى اسلام و مذاهب اسلامى اتفاق نظر وجود دارد ، و اختلاف فقط در مقدار صاع و مد است : به عقيدهء علماى شيعه صاع 9 رطل عراقى و 6 رطل مدنى و مد 25 ر 2 رطل عراقى و 5 ر 1 رطل مدنى است و به عقيدهء ابو حنيفه ، صاع ، 8 رطل و مد ، 2 رطل عراقى است و ديگر فقهاء اهل سنت مد ، را در حدود يك رطل و ثلث و صاع ، را پنج رطل و ثلث تحديد كرده اند . جمع كل حد نصاب 2700 رطل عراقى و 1800 رطل مدنى است كه حاصل ضرب 5 وسق در 60 صاع در 9 رطل يا 6 رطل است و اين مقدار به وزن رايج روز 288 من تبريز 45 مثقال كم يا 207 ر 847 كيلو گرم مىباشد .

272