كافى است . ولى بر نايب واجب است در سال بعد حج نمايد ، و يك شتر نيز كفاره بدهد . و مستحق اجرت است ، هر چند در سال بعد با عذر يا بدون عذر حج انجام ندهد .
و در اين مسأله فرقى نيست ، بين حج واجب و حج مستحب .
و هم چنين است حكم كسى كه تبرعا از جانب ديگرى حج نمايد .
( 110 ) : اگر شخصا اجير شده ، تا حج بجا آورد ، نمىتواند ديگرى را براى اين حج اجير نمايد ، مگر به اذن مستأجر .
( 111 ) : اگر شخصى براى حج تمتع اجير شود و وقت هم زياد باشد ، ولى بطور اتفاقى ، وقت براى حج تنگ شد و اجير از عمره تمتع به حج افراد عدول كرد ، بايد بعد از بجا آوردن حج افراد ، عمره مفرده اى بجا آورد ، و ذمه منوب عنه برئ مىشود . و حكم استحقاق اجرت به تفصيل در مسأله ( 102 ) گذشت .
( 112 ) : در حج مستحبى يك نفر مىتواند بجاى چند نفر حج نمايد . اما در حج واجب جايز نيست ، يك نفر بجاى دو نفر يا بيشتر حج كند .
( 113 ) : در حج مستحبى جايز است ، چند نفر به نيابت از يك نفر ، در يك سال حج بجا آورند ، چه منوب عنه زنده باشد و چه مرده ، و خواه نيابت به صورت تبرع باشد ، خواه با اجاره . و

38