پس اگر در مجموع وقت خواب يا بيهوش باشد ، و قوفى نكرده است .
مسأله 372 - وقوف در عرفات براى شخص مختار بنابر احتياط ، از اول ظهر روز نهم ذى الحجه تا غروب است و وقوف در تمام اين وقت هر چند واجب است و تركش گناه است ، ولى از اركان حج نيست به اين معنى كه اگر كسى مقدارى از اين وقت را وقوف نكند حجش فاسد نخواهد شد . بلى اگر وقوف را اصلا از روى اختيار ترك نمايد حجش فاسد خواهد بود و آنچه ركن است وقوف في الجمله است .
مسأله 373 - كسى كه به جهت فراموشى يا نادانى يا عذر موجه ديگر وقوف اختيارى ( از ظهر تا غروب ) را درك ننمايد ، وقوف اضطرارى ( مقدارى از شب عيد ) بر او لازم است و با اين وقوف حجش صحيح خواهد بود . و اگر اين وقوف را عمدا ترك نمايد حجش فاسد مىشود . هر چند وقوف مشعر را ادراك نمايد .
مسأله 374 - كوچ كردن از عرفات پيش از غروب آفتاب با علم و عمد ، حرام است ولى حج را فاسد نمىكند . و كسى كه كوچ كرد و پشيمان شده و برگشت احوط ثبوت كفاره است و اگر برنگشت بايد يك شتر كفاره بدهد و در ظاهر اين است كه در منى آن را بكشد و چنانچه نتواند يك شتر كفاره بدهد بايد هجده روز روزه بگيرد و اين حكم نسبت به كسى كه از روى

130