مسأله 69 - هر گاه حج بر كسى واجب شد ، و در به جا آوردنش اهمال و تأخير كرد تا استطاعتش از بين رفت ، واجب است حج را به هر ترتيبى شده بجا آورد ، حتى اگر به سختى و گدايى باشد البته به حد عسر و حرج نرسد . و چنانچه قبل از حج بميرد واجب است از تركه وى حج را قضا نمايد . و چنانچه كسى تبرعا بدون اجرت به جاى او حج نمايد صحيح و كافى است .
وصيت به حج مسأله 70 - كسى كه حجة الاسلام بر ذمه‌اش مىباشد هنگامى كه مرگش نزديك شود واجب است وصيت كند كه حجش را به جا آورند . پس اگر مرد حجش از اصل تركه داده مىشود اگر چه وصيت نكرده باشد . و هم چنين است ( يعنى حجش از اصل تركه خارج مىشود ) در صورتى كه وصيت نموده ولى مقيد به ثلث خود نكرده است . و اگر وصيت نموده و مقيد به ثلث هم نموده ، پس اگر ثلثش ( يك سوم دارايىاش ) وافى به مخارج حج باشد واجب است حج را از ثلث اخراج نمايند ، و بر ساير چيزهايى كه وصيت كرده مقدم است ، و چنانچه ثلث به مقدار مصارف و هزينه حج نباشد ، لازم است كمبود را از اصل تركه تكميل نمايند .
مسأله 71 - كسى كه بميرد و حجة الاسلام بر ذمه وى

27