مسأله 22 - داشتن هزينه بازگشت هنگامى معتبر است كه مكلف قصد بازگشت به وطن خود داشته باشد ، اما اگر نخواسته باشد برگردد يا خواسته باشد در جاى ديگرى غير از وطن خود ساكن شود ، بايد داراى هزينه رفتن به آنجا را باشد ، و دارا بودن هزينه بازگشت به وطن لازم نيست ، بلى اگر جاى كه مىخواهد در آنجا بماند دور تر از وطنش باشد كه هزينه رفتن به آنجا بيشتر از برگشت به وطن باشد ، در اين صورت داشتن هزينه تا آنجا شرط نيست ، بلكه داشتن هزينه بازگشت به وطن در وجوب حج كافى است .
چهارم رجوع به كفايت است ، يعنى شخص مكلف بايستى طورى باشد كه پس از برگشتن از حج بتواند خود و عائله خود را اداره نمايد و دچار تهى دستى و فقر نگردد ، پس اگر داراى مبلغى كه وسيله كسب و سرمايه است كه چنانچه آن مبلغ را صرف حج نمايد ، پس از بازگشت محتاج خواهد بود و بداند كه راه ديگرى براى زندگى مناسب شأن خود نخواهد داشت بر چنين شخصى حج واجب نيست . پس از آنچه ذكر شد ظاهر مىشود كه

21