انجام داده يا نه ، مانند اين كه شك كند كه حمد خوانده يا نه ، چنانچه مشغول كارى كه بايد پس از آن انجام دهد نشده ، بايد آنچه را كه در انجام آن شك كرده بجا آورد ; و اگر به كارى كه بايد پس از آن انجام دهد مشغول شده ، مثلا در حال خواندن سوره شك كند حمد خوانده يا نه ، نبايد به شك خود اعتنا كند .
( مسأله 1139 ) : اگر بين خواندن آيه شك كند كه آيه پيش را خوانده يا نه ، يا وقتى كه آخر آيه را مىخواند شك كند كه اول آن را خوانده يا نه ، نبايد به شك خود اعتنا كند .
( مسأله 1140 ) : اگر پس از ركوع يا سجود شك كند كه كارهاى واجب آن مانند ذكر و آرام بودن بدن را انجام داده يا نه ، نبايد به شك خود اعتنا كند .
( مسأله 1141 ) : هر گاه در حال رفتن به سجده شك كند كه ركوع كرده يا نه بنابر احتياط لازم برگشته و بايستد و ركوع كند ، و پس از ركوع نماز را تمام كند و اعاده نمايد . و اگر شك كند كه پس از ركوع ايستاده يا نه ، به شك خود اعتنا نكند .
( مسأله 1142 ) : اگر در حال برخاستن شك كند كه سجده را بجا آورده يا نه ، بايد برگشته و سجده كند ، و اگر شك كند تشهد خوانده يا نه ، احتياطا به قصد رجاء تشهد بخواند .
( مسأله 1143 ) : كسى كه نشسته يا خوابيده نماز مىخواند ، اگر هنگامى كه حمد يا تسبيحات مىخواند شك كند كه سجده يا تشهد را بجا آورده يا نه ، نبايد به شك خود اعتنا كند ، و اگر پيش از آن كه مشغول حمد يا تسبيحات شود ، شك كند كه سجده يا تشهد را بجا آورده يا نه ، بايد بجا آورد .
( مسأله 1144 ) : كسى كه شك كند يكى از ركنهاى نماز را انجام داده يا نه ، چنانچه مشغول كارى كه پس از آن است نشده ، بايد آن را انجام دهد ، و اگر بعدا يادش بيايد كه آن ركن را انجام داده ، چون ركن زياد شده نمازش باطل است .
( مسأله 1145 ) : هر گاه شك كند كه ركنى را بجا آورده يا نه ، و به شك خود اعتنا نكند ، سپس يادش بيايد كه آن ركن را بجا نياورده ، چنانچه مشغول ركن بعد نشده بايد آن را بجا آورد و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است . مثلا اگر

209