مسائل قصاص و ديه ( مسأله 2714 ) : اگر بالغ عاقل عمدى و به ناحق مسلمانى را بكشد ، با تحقق شرايط در قاتل و مقتول ، ولى مقتول مىتواند او را به عنوان قصاص بكشد ، يا عفو كند ، و يا - به مقدارى كه مىآيد - ديه بگيرد .
اما اگر از روى خطاى محض بكشد ولى مقتول حق ندارد او را بكشد ، مانند اين كه براى حيوانى تير بيندازد و اشتباهى كسى را بكشد ، اما مىتواند از عاقله يعنى خويشان پدرى قاتل ، و چنانچه ندادند از خود قاتل ، ديه بگيرد . و اگر از روى خطاى شبيه به عمد بكشد - به اين معنى كه شخصى را با آلتى بزند كه عادتا كشنده نيست و قصد كشتن هم نداشته و اتفاقى كشته شده - خود قاتل بايد ديه بدهد ، و ولى مقتول حق كشتن او را ندارد .
( مسأله 2715 ) : ديه اى كه قاتل بايد بدهد چنانچه مقتول مرد و مسلمان و آزاد باشد يكى از شش چيز است :
اول : در قتل عمدى صد شتر كه داخل سال ششم شده اند .
دوم : دويست گاو .
سوم : هزار گوسفند .
چهارم : دويست حله ، و هر حله دو پارچه است كه در يمن مىبافند .
پنجم : هزار مثقال شرعى طلاى سكه دار كه هر مثقال 18 نخود است .
ششم : ده هزار درهم كه هر درهمى 6 / 12 نخود نقره سكه دار است .
و اگر مقتول ، زن و مسلمان و آزاد باشد ، ديه او در هر يك از اين شش چيز نصف ديه مرد است .
( مسأله 2716 ) : ديه چند چيز مانند ديه كشتن است كه مقدار آن در مسأله پيش گذشت :
اول : كور كردن دو چشم شخصى ، يا از بين بردن چهار پلك چشم او . و اگر

508