( مسأله 1743 ) : كسى كه از معدن چيزى بدست مىآورد ، بايد خمس آن را بدهد چه معدن روى زمين باشد يا زير آن ، چه در زمينى باشد كه ملك است يا جائى باشد كه مالك ندارد .
( مسأله 1744 ) : اگر نداند قيمت چيزى را كه از معدن در آورده به 15 مثقال طلاى مسكوك مىرسد يا نه ، بنابر احتياط لازم بايد به وزن كردن يا از راه ديگر قيمت آن را معين كند .
( مسأله 1745 ) : اگر چند نفر چيزى را از معدن در آورند ، كه قيمت آن به 15 مثقال طلاى مسكوك مىرسد ، هر چند سهم هر كدام آنها اين مقدار نباشد بايد خمس آن را بدهند .
( مسأله 1746 ) : اگر معدنى را كه در زمين ديگرى است در آورد ، چنانچه بى اذن او در آورده ، آنچه از آن بدست مىآيد مال مالك زمين است ، و اگر به مقدار نصاب برسد چون مالك زمين براى بدست آوردنش خرجى نكرده بايد خمس همه آنچه را كه از معدن در آمده بدهد .
3 - گنج ( مسأله 1747 ) : گنج مالى است كه در زمين يا درخت يا كوه يا ديوار پنهان باشد و كسى آن را بيابد ، و طورى باشد كه به آن گنج بگويند .
( مسأله 1748 ) : اگر شخص در زمينى كه ملك كسى نيست گنجى بيابد ، مال خود او است ، و بايد خمس آن را بدهد .
( مسأله 1749 ) : نصاب گنج 15 مثقال طلاى مسكوك است .
( مسأله 1750 ) : اگر در زمينى كه از ديگرى خريده گنجى بيابد و بداند مال كسى كه قبلا زمين را از او خريده نيست ، مال خود او مىشود ، و بايد خمس آن را بدهد ، ولى اگر احتمال دهد كه مال مالك قبلى زمين بوده بنابر احتياط واجب بايد به او خبر دهد ، و چنانچه معلوم شود مال او نيست ، به كسى كه پيش از او مالك زمين بوده خبر دهد ، و به همين ترتيب به همه كسانى كه پيش از او مالك

311