نمىشود كه شب پيش ، شب اول ماه بوده است .
( مسأله 1682 ) : اگر اول ماه براى كسى ثابت نشود و روزه نگيرد ، چنانچه بعد ثابت شود كه شب پيش اول ماه بوده ، بايد روزه آن روز را قضا نمايد .
( مسأله 1683 ) : اگر در شهرى اول ماه ثابت شود ، در شهرهاى ديگر ثابت نمىگردد مگر آن كه در شهرى كه ديده شده ، آفتاب زودتر از شهر خودش غروب كند ، يا در افق مساوى و يا نزديك باشند .
( مسأله 1684 ) : اول ماه به تلگراف و مانند آن ثابت نمىشود ، مگر اين كه مستندش شهادت دو مرد عادل يا راه ديگرى كه شرعا معتبر است ، باشد .
( مسأله 1685 ) : روزى را كه نمىداند آخر رمضان است يا اول شوال ، بايد روزه بگيرد ، ولى اگر در ميان روز فهميد كه اول شوال است بايد افطار كند .
( مسأله 1686 ) : اگر زندانى نتواند به ماه رمضان يقين كند ، بايد به گمان عمل نمايد ، و اگر گمان ندارد ، هر ماهى را كه احتمال بدهد ماه رمضان است ; روزه بگيرد صحيح است . ولى بايد پس از گذشتن يازده ماه از ماهى كه روزه گرفته ، دوباره يك ماه روزه بگيرد .
روزه هاى حرام و مكروه ( مسأله 1687 ) : روزه وصال ( امساك كردن با نيت در تمامى ساعات يك شبانه روز ) و روزه عيد فطر و قربان حرام است ; و نيز روزى را كه شخص نمىداند آخر شعبان است يا اول ماه رمضان ، اگر به نيت اول ماه رمضان روزه بگيرد ; و همچنين روزه نذر حرام ، و زنى كه در حال حيض يا نفاس باشد ، و روزه تمامى روزهاى سال بدون استثناى روزهاى حرام جايز نيست .
( مسأله 1688 ) : زنى كه به سبب گرفتن روزه مستحبى حق شوهرش از بين مىرود ، روزه اش حرام است ، و احتياط لازم است كه گرچه حق شوهر هم از بين نرود ، بى اجازه او روزه مستحبى نگيرد .
( مسأله 1689 ) : روزه مستحبى فرزندان ، اگر سبب اذيت پدر و مادر يا جد

299