تقييد ، همين احكامى است كه ذكر شد و بعضى از علماء بزرگ مانند مرحوم محقق همدانى اعلى الله مقامه بيان ديگرى در رفع اين معانى فرموده‌اند كه مجال ذكرش نيست . و نسبت به آيه كريمه ، معلوم است كه غرض ، مجرد حدوث كفر اگر چه متعقب به ايمان باشد نيست بلكه غرض ، موت بر حالت كفر است و الا دعوت كفار معنى و مفهومى پيدا نمىكند و در بعضى آيات نيز تصريح به اين مطلب است كه خلود در آتش وعذاب كفر ، در صورت موت بر حالت كفر است كه يكى از آن آيات كريمه ، آيه 217 سوره بقره است ( يسئلونك عن الشهر الحرام . . . و من يرتدد منكم عن دينه فيمت وهو كافر فاولئك حبطت اعمالهم في الدنيا والآخرة واولئك اصحاب النار هم فيها خالدون ) .
س 60 - شوهر خواهرم روى تقليد از منحرفين ، منكر خدا است و مىگويد همه چيز از ماده است و همه تشكيلات را طبيعت ، درست مىكند كه خود حضرتعالى از عقايد پوچ آنها مستحضريد ، و خواهرم با ايمان است و عقيده‌اش اين است كه شوهرش روزى از عقايد باطله خود بر مىگردد ، حال آيا بايد اين مرد را كافر و نجس بدانيم و معاشرت را قطع كنيم ؟ با در نظر گرفتن عواطف خانوادگى و مشكلاتى كه هست تمنا مىكنم راهنمائيم بفرمائيد .
ج - منكر خدا و پيغمبر ( ص ) و ضروريات دين ( العياذ بالله ) كافر و مرتد است و زن مسلمان بر وى حرام است و در معاشرت با او حتى الامكان بايد اجتناب كرد زيرا نجس است و به هر چيزى كه دست تر بزند بايد شست و رفت و آمد با او در صورتى كه سبب هدايتش شود عيبى ندارد .
س 61 - جوانى پدر و مادرش مشرك بوده‌اند و او از اول تكليف در جستجوى دين حق حركت كرده و با كمال كوشش ، اين مسأله را تعقيب مىنمايد بفرمائيد در مدتى كه مشغول تحقيق است مانند مشركين ، نجس است يا نه ؟ .
ج - اگر تاكنون مشرف به دين اسلام نشده باشد نجس است و چون اسلام ، مطهر است لذا هر وقت اسلام آورد پاك مىشود و در فرض شك ، استصحاب نجاست قبل از بلوغ ، كافى است ولى تا وقتى كه در حال تحقيق است محقون الدم ( خونش محفوظ ) است به دليل آيه كريمه ( وان احد من المشركين استجارك فأجره حتى

42