ج - اگر باغ ، زائد بر مؤنه نيست و اتفاقا در بعضى از سنوات محصول زيادتر از مصرف شخصى مىدهد تخميس آن ، واجب نيست ، بلى ميوه‌اى كه زائد بر مصرف شخصى است اگر عين يا قيمت آن در بين سال صرف مؤنه نشود بايد تخميس شود .
س 51 - اشجار غير مثمره كه منظور ، استفاده از خود آنها است و براى مصرف خانوادگى مىباشد بايد تخميس شود يا نه ؟ .
ج - اگر در سالى كه موقع قطع آنها است بيندازد و به مصرف زندگى برساند خمس ندارد . ولى اگر از آن سال ، تأخير انداخت خمس آن را بايد بدهد .
س 52 - شخصى باغى را - براى آن كه خود و عائله‌اش از ميوه آن استفاده نمايند - بخرد و يا احداث كند آيا پولى كه مصرف باغ شده خمس دارد يا نه ؟ .
ج - خمس ندارد مگر آن كه قبلا به آن پول ، خمس تعلق گرفته باشد .
س 53 - كسى كه پنجاه سال از عمرش گذشته و از در آمد كسب خود تدريجا داراى اموال و باغهائى گرديده و تا كنون براى خود ، سال ، تعيين نكرده و خمس هم نداده حالا مىخواهد اموال خود را تخميس نمايد آيا خمس همان مبلغ را كه تدريجا از منافع كسب ، جمع نموده ، و در بيست سال قبل به مصرف خريد باغ رسانيده بايد بدهد و يا قيمت فعلى باغ را ؟ مثلا روز اول ، باغ را به ده هزار تومان خريده ولى در اثر كوشش و آباد كردن و غرس نهال در آن ، به صد هزار تومان رسيده است اكنون كدام يك را حساب كند ؟ .
ج - اگر باغ بخرد و آباد كند و قصدش آن باشد كه قيمت آن بالا برود و بفروشد بايد بعد از آباد شدن ، خمس قيمت فعلى باغ را بدهد و اگر خريده و آباد كرده كه نگاهدارد و از آن استفاده كند - بدون قصد فروش - بايد خمس پولى را كه داده و خمس آنچه به آباد شدن ، بر آن اضافه شده بدهد و اما ترقى قيمت ، اگر معامله را به ذمه انجام داده و قيمت باغ را از پولى كه خمس به آن تعلق گرفته بوده ادا كرده ترقى قيمت سوقى ، خمس ندارد ولى چنانچه معامله را عين به عين انجام داده و قيمت را از پولى كه خمس به آن تعلق گرفته بوده ادا نموده و يا اين كه قيمت باغ را از عوائد سال خريد ، ادا كرده چه معامله را عين به عين انجام داده يا به ذمه ، بايد قيمت

303