مگر انسان از سگ ، نجس تر است ، در صورتى كه بر تمام موجودات ، برترى دارد اين مطلب را برايم روشن فرمائيد ؟
ج - راجع به مسأله غسل مس ميت ، اولا آنچه بر ما واجب است عمل به تكاليف شرعيه است و دانستن فلسفه تمام احكام ، براى ما متعذر است . اجمالا با ملاحظه حكمتها و فلسفه‌هاى معلومه بسيارى از احكام ، مىفهميم كه تعاليم اين دين ، بر اساس حفظ و تأمين مصالح يا دفع مفاسد است .
و ثانيا : ممكن است درباره حكمت آن اين چنين گفت كه چون مردم ، طبعا از مرده حيوانات ، متنفرند كسى آن را مس نمىكند ولى مرده انسان در معرض تماس زندگان - خصوص خويشان و دوستانش - قرار دارد ، لذا اين گونه مقرر شده است . حكمتهاى ديگرى نيز هست كه به همين اكتفاء شد .
س 94 - شخصى سؤال مىكند كه غسل مس ميت ، فلسفه‌اش چيست ؟
خواهشمند است فلسفه آن را اجمالا مرقوم فرمائيد .
ج - دانستن حكمت و فلسفه احكام ، واجب نيست و براى نوع مردم كه مشغول كارهاى عادى خود هستند فراهم نمىشود بايد مانند بيمارى بود كه به طبيب ، مراجعه مىنمايد و از فوائد دوا و تركيبات آن و علت مقدار تجويز شده نمىپرسد و دانستنش هم براى بيمار عادى ، ميسر نيست . وظيفه مريض ، مراجعه به طبيب است چنانچه در بعضى از روايات هم وارد شده كه شما مانند بيماريد و رب العالمين مانند طبيب است ، مع ذلك چون ميته و مرده انسان در معرض تماس اقارب و خويشان است و آنان در معرض آلوده شدن به ميكرب مىباشند از اين جهت ، غسل واجب است و حكمتهاى ديگرى نيز دارد كه براى بيان آن احتياج به مجال بيشترى است .
س 95 - بنده چون دانشجوى دانشكده پزشكى هستم ، ناچار به مطالعه علمى استخوانهاى مردگان مىباشم و ناچارم كه هميشه استخوانهاى مرده‌اى كه غسل ندانده‌اند و فقط ضد عفونى شده مس نمايم و نمىتوانم دائما غسل كنم .
اكنون بنده را راهنمائى فرمائيد و در رساله عمليه تعبير به احتياط واجب فرموده‌ايد آيا مىشود اين مسأله را از ديگرى تقليد كرد يا نه ؟ .

107