مستأجر و مستخرج آن ؟ .
ج - اجاره زمين ، جهت استخراج معدن - به نحوى كه به اجاره ، معدن ، ملك مستأجر شود - محل تأمل است بلى اگر صاحب زمين وجهى بگيرد كه اجازه بدهد به شخصى كه براى خودش معدن را استخراج و تملك نمايد جائز است و در اين صورت خمس ، با مستخرج است .
س 391 - كسى كه از معادن ، منفعتى بدست آورد و به حد نصاب برسد و پس از اخراج هزينه آن ، خمس آن را اداء نمايد آيا در سر سال پس از صرف مؤنه ، مجددا بايستى از وجه مخمس ما قبل ، كه دارد خمس ديگرى بدهد يا همان خمسى كه بعنوان معدن داده كفايت مىكند ؟ .
ج - در معدن ، يك خمس ، واجب است و پس از اخراج آن ، ديگر خمس ندارد اگر چه چند سال بماند و صرف مؤنه نشود .
س 392 - در شمال پاكستان كوه‌هاى بلندى هست ، مردم از آن كوه‌ها با سعى و زحمت بسيار با كندن كوه چيزى استخراج مىكنند و اين چيز بسيار مفيد و براى رفع امراض مختلفه خيلى مؤثر است و رنگش سياه است و قيمتش هم خيلى زياد است لطفا بفرمائيد آيا به آن خمس تعلق مىگيرد يا نه ؟ .
ج - بلى اگر بعد از مؤنه استخراج ارزش آن به پانزده مثقال صيرفى ، طلا برسد خمس واجب است و اگر به اين حد نرسد از عوائد بين سال محسوب است كه اگر در بين سال به مصرف مؤنه رسيد خمس ندارد و اگر تا آخر سال باقى ماند خمس باقيمانده بايد داده شود .
خمس در مورد زمينى كه مسلمان از كافر ذمى بخرد س 393 - چنانچه مسلمانى زمينى را از كافر ذمى بخرد و بداند كه آن ذمى از مسلمانى خريده كه خمس آن را نداده اين معامله صحيح است و يا نسبت به مقدار خمس آن موقوف به اجازه حاكم شرع است و مسلمان دوم بايد خمس آن را بدهد ؟ .
ج - نسبت به خمس آن ، فضولى است و بايد خمس آن را بدهد .
س 394 - زمينى كه ذمى از مسلمان بخرد و خمسش را ندهد اگر دو

402