ج - اگر عين آن وجوه ، باقى نباشد و مصرف شده و صاحبان آن را نمىشناسد به مقدارى كه يقين به اشتغال ذمه دارد از طرف صاحبان حقوق ، به فقير غير سيد ، صدقه بدهد و نسبت به كسانى كه مىشناسد بايد از خودشان استرضاء نمايد و چنانچه عين آن وجوه باقى است و مخلوط به اموال ديگرش مىباشد و مقدار و صاحبان آن را نيز نمىداند خمس آن اموال را به عنوان مخلوط به حرام بپردازد .
س 387 - شغل سلمانى به علت تراشيدن ريش ، حرام است بنابر اين مالى را كه از اين راه بدست آورده با دادن خمس ، حلال مىشود يا نه ؟ .
ج - تراشيدن ريش ، حرام و مزد آن هم حرام است و اجرتى را كه گرفته اگر صاحبانش مجهول باشند و آن مال حرام ، جدا باشد و يا مخلوط به مال حلال شده لكن قدرش معلوم است با اذن حاكم شرع ، صدقه بدهد و اگر مقدار و صاحب آن معلوم نيست و با مال حلال مخلوط شده خمس آن را بدهد بقيه ، حلال است .
س 388 - اگر وارث بداند كه تركه ميت ، از كسب حرام يا از حلال و حرام هر دو جمع شده و مقدار حرام را نداند تكليف اين وارث ، در فرض اول و دوم چيست ؟ .
ج - در فرض اول اگر صاحب مال حرام ، معلوم باشد به او رد كنند و الا با اذن حاكم شرع ، مظالم بدهند و در فرض دوم كه مخلوط به حرام باشد اگر نه صاحب حرام معلوم باشد و نه مقدار آن ، واجب است خمس تمام مخلوط را بدهند .
س 389 - مال مخلوط حرام كه بايد دو مرتبه ، خمس آن داده شود مصداق آن كجا است ؟ .
ج - اگر هر چه پيدا كرده خمس نداده و بعلاوه ، حرام ديگر غير از خمس ، مخلوط به مال شده باشد كه نه صاحب آن را بشناسد و نه مقدار آن را بايد يك خمس ، از جهت مخلوط به حرام بدهد و بعد خمس تتمه را از جهت ارباح مكاسب ، بپردازد .
خمس معدن س 390 - معدنى كه در زمين مملوك است آيا اجاره دادن آن به ديگرى جائز است يا نه و بر فرض جواز ، خمس معدن ، بر صاحب و مالك زمين است يا بر

401