راست شده و بايستد و به ركوع رود و اگر ايستادن را انجام داده باشد و بعد از خم شدن ركوع را فراموش كرده باشد ، بايد به صورت ركوع كننده برخيزد تا به مرتبه ركوع برسد [1] ، و سپس ركوع را بجا آورد [2] ، و اگر قدرى خم شده و به مرتبه ركوع نرسيده ، ركوع را فراموش كرد احوط آن است كه تا به مرتبه‌اى كه آن را فراموش كرده بوده ، برگردد .
( مسأله 844 ) : اگر يك ركوع را در نماز زياد كند نمازش باطل است ، چه در دو ركعت اول و چه در غير آن ، و چه به مقدار تشهد بنشيند يا ننشيند .
( مسأله 845 ) : شخص اگر در بجا آوردن ركوع شك كند و ايستاده باشد بايد آن را انجام دهد و اگر ايستاده است ولى نمى داند كه قيام قبل از ركوع است يا بعد از آن ، بايد ركوع را بجا آورد و اگر داخل در سجده شد آن شك اعتبار ندارد ، و هر گاه به قصد سجده كردن خم شد و شك كرد كه ركوع بجا آورده يا نه ، نيز شك او اعتبارى ندارد [3] .
( مسأله 846 ) : اگر ركوع را تلافى كند و بعد به خاطرش بيايد كه آن را انجام داده است نمازش باطل است .

[1] محمد كاظم طباطبائى : مشكل است چون ممكن است كه از باب نسيان طمأنينه و ذكر باشد نه ركوع ، پس احوط اعاده نماز بعد از اتمام آن با تدارك ركوع و يا با عدم آن است .
[2] محمد باقر شيرازى : ممكن است گفته شود كه اگر فراموشى بعد از رسيدن به حد ركوع باشد ، اين فراموشى داخل در فراموشى طمأنينه و ذكر است پس احتياط در اين صورت آن است كه تدارك ركوع نكند و بعد از فراغ از نماز آن را اعاده كند و اگر چنانچه مؤلف فرموده باشند كه تدارك ركوع بنمايد نيز بايد نماز را اعاده كند .
[3] شيخ انصارى : احوط تدارك ركوع با اعاده نماز است . ميرزاى شيرازى - محمد باقر شيرازى : معتبر عدم اعتنا چنانچه در متن است مى باشد و بعيد نيست كه اولى باشد و در هر صورت اعاده نماز را ترك ننمايد .

268