نشيب و فراز پاسدارى از مكتب تشيع را پيموده‌اند .
فقها براى عمل به رسالت تبليغ ، و حفظ و حراست امانت معصومين عليهم السّلام همواره با تلاشى پيگير به تربيت شاگردانى مبرّز همت گماشته و به بهترين وجه علوم اهل بيت را به آنان منتقل مىكردند ، ولى در همان حال از تودهء مردم و نيازهاى دينى آنان غافل نبوده‌اند . هميشه ارتباط مجتهدان بويژه مراجع تقليد با مردم عصر خود بر قرار بوده و مردم براى دريافت حكم الهى و بر طرف كردن نياز فقهى خود ، به سوى آنان مىشتافتند .
رساله نگارى فقهاى بزرگ شيعه براى تربيت شاگرد و رفع نياز مردم تنها به گفتار و القاى شفاهى احكام اكتفا نكرده بلكه براى مخاطبين خود نيز به فراخور سطح معلومات آنان رساله هايى نگاشته‌اند ، كه مىتوان آنها را به سه دسته تقسيم كرد :
( 1 ) رساله هايى كه در آنها به بيان حكم شرعى به صورت واضح و دور از استدلالهاى اصولى و روايى پرداخته شده است . اين دسته از كتب ، براى عموم مردم و مبتديان دانش دينى به رشتهء تحرير درآمده است . رساله هايى كه امروزه از سوى مراجع عظام تقليد ، به نام « توضيح المسائل » نگاشته و منتشر مىشود ، از اين دسته است كه مقلَّدان و عامّهء مردم مىتوانند با نظرات فقهى مرجع خود آشنا شوند و آنها را در زندگى روزانهء خود عملى سازند .
( 2 ) دستهء دوم ، كتابهايى است كه فقهاى عظام مسائل فقهى را همراه با برخى از ادلهء شرعى آن بيان كرده‌اند . اين گونه رساله ها اكنون در حوزه هاى علميّه به عنوان كتب سطح متوسط و عالى براى آشنايى طلاب علوم دينى به مبانى فقهى و اصولى و ورزيدگى آنان براى رسيدن به مراحل بالاتر تدريس مىشود .
( 3 ) دستهء سوم كتابها و نوشتارهايى است كه فقه را با استدلالهاى خاص خود و همراه با نقد يا پذيرش نظريهء ديگران بحث كرده است . بسيارى از اين كتابها ، دائرة المعارفى است از فقه و احكام شرعى .

14