نساء و نماز آن را انجام نداده جائز نبوده چنين عملى را انجام دهد ، بفرمائيد اولا كه نسبت به حج تكليفش چيست و ثانيا حليت و حرمت زن و شوهرى ايشان چگونه است و ثالثا فرق بين جهل به مسألة و نسيان آن هست يا نه و رابعا اگر تنها نماز طواف را نخواند چه صورت دارد ؟
ج - در فرض سؤال ، حج او صحيح است و چون جاهل به مسألة بوده جماع ، موجب كفاره نيست ولى بعد از علم اگر مقاربت نمايد كفاره لازم است و براى حليت ، لازم است با تمكن ، خود او و با عدم امكان ، نائب او طواف نساء و نماز طواف را بجا آورد و در اين حكم فرقى بين جاهل و ناسى نيست و اگر فقط نماز طواف را نخوانده بعد از علم يا التفات جايز است در هر جا باشد نماز را بخواند .
167 - س - شخصى هستم كه در هر پنج دقيقه إلى ده دقيقه احتياج به آب دارم آيا مىتوانم با اين حال ، عمل حج انجام دهم ؟
ج - اگر توانستيد ، طواف و نماز آن را با وضوء انجام دهيد و اگر فقط طواف را مىتوانيد با وضو انجام دهيد جايز است بعد از تمام شدن طواف وضو را تجديد كنيد و نماز آن را بخوانيد و اگر تمام طواف را نيز نمىتوانيد با يك وضوء بجا آوريد چهار شوط آن را بجا آوريد و بعد تجديد وضو نموده سه شوط ديگر آن را تيمم كنيد و نماز طواف را بخوانيد اگر بتوانيد طواف را به يكى از طرق مرقومه انجام دهيد طواف صحيح است و بقيه اعمال حج ، مشروط به طهارت نيست .
168 - س - در اين سالها كه جمعيت زياد است و طواف در بين خانه كعبه و مقام حضرت ابراهيم عليه السلام مشقت دارد بلكه در بعض اوقات ممكن نيست و يا خطر جانى دارد آيا طواف از پشت مقام صحيح است يا نه و هم چنين نماز طواف كه بايد پشت مقام خوانده شود در مثل اين زمان ممكن نيست اگر دور تر از مقام خوانده شود صحيح است يا نه ؟

62