زيد حج را بجا آورد آيا آن شخص كه از طرف زن پول را گرفته مشغول الذمه است يا نه ؟
ج - در فرض سؤال اگر نايب ، حج را صحيح انجام داده باشد ذمه منوب عنه برئ مىشود و لكن با علم به اين كه زن متوفى شرعا مجاز در استيجار واداء اجرت از تركه منوب عنه نيست حق گرفتن اجرت ندارد ، بلى اگر جاهل بوده حق مطالبه اجرة المثل عمل را از شخص آن زن دارد و اگر زن از مال خودش پول داده كه نايب حج بجا آورد حق مطالبه از نايب ندارد و حق پرداخت از مال متوفى هم ندارد و حج نايب صحيح است .
55 - س - شخصى كه قرائت و يا اذكار واجبه نمازش صحيح نيست آيا جايز است كه نيابت حج را قبول نمايد و بعد از اين كه خودش نماز طواف را خواند ديگرى را نيز براى نماز ، نايب كند يا نه و بر فرض عدم جواز چون جاهل به مسأله بوده چنين كارى كرده تكليفش چيست ؟
ج - استيجار چنين شخصى خلاف احتياط است و در فرض بعد هم احوط اين است كه از موجر استرضا كند و يا وجه را مسترد دارد .
56 - س - كسى را مىخواهم به نيابت براى زيارت بيت الله الحرام بفرستم شرائط نيابت چيست و پولى كه به نيابت حج داده مىشود خمس دارد يا نه ؟
ج - نايب بايد مسلمان و عاقل و مسألة دان باشد و مستطيع هم نباشد كه حج بر او واجب باشد و مصارف حج نيابى مثل حج خود شخص جزء مؤنه است اگر از سرمايه خمس داده يا ربح همان سال باشد خمس ندارد .
57 - س - اگر نايب اجير شود براى حج و در ضمن عقد با او شرط كنند كه سال معين و يا از طريق معين حج را بجا آورده و نايب تخلف كند و در سال ديگر و يا از طريق ديگر برود آيا حج او صحيح است و ذمه منوب عنه از

27