مخارج نشده ، آيا به وارث برسد ، يا در سائر مصارف كه وصيت نموده صرف شود ؟
اين كه زيد نام ، جاهل مسأله بود كه مازاد بر ثلث ، محتاج به امضاء ورثه است و وارث را از تمام مازاد بر ثلث محروم نموده و وصيت نموده كه عيال حقير دويست تومان و همشيره دويست تومان ، آيا حال كه ورثه امضاء ننموده اند مازاد بر ثلث را ، و مازاد بر ثلث منتقل به وارث شد ، كه زوجه و همشيره باشند ، اين دويست تومان هم به عيال و همشيره ميت برسد وصاية ، يا اين كه بالوصية وارث حق ندارند و حقشان منحصر به همان دو ثلث است وراثة ؟
اين كه زيد وصيت نموده كه عيال حقير ، تا زمان حيات از حوالى بيرون نفرمايند بدون اجازه ، آيا جعل سكنى جهت زوجه ، منافى با وقفيت است يا خير ؟
استدعا آن است كه حكم را مرقوم فرمائيد .
جواب : چون وصيت كرده است به تمام ما يملك خود ، و ورثه امضا نكرده اند ، پس به قدر ثلث آن بعد از دين ، ممضى است . و آن ، قسمت مىشود بر مصارف مذكوره بالنسبة ، مثل قسمت مال مفلس بر غرماء . و مفروض اين است كه تمام مال پنج هزار تومان است و دين هم دارد . پس اول دين را اخراج مىكنند .
پس اگر فرض كنيم كه دين پانصد تومان است ، تركه چهار هزار وپانصد تومان مىشود . و ثلث آن كه هزار وپانصد تومان است قسمت مىشود بر مصارف مذكوره كه آنها پنجاه تومان ابن سبيل است ، و سه دويست تومان و يك حوالى كه بايد وقف شود . و اگر مثلا فرض كنيم كه قيمت حوالى هم دويست تومان باشد ، چهار دويست تومان مىشود . و بقيه كه بايد دكان و ملك وقف شود ، سه هزار و ششصد و پنجاه تومان است . پس قسمت مىشود هزار وپانصد تومان كه سى پنجاه تومان است ، بر مذكورات كه مجموع آنها نود پنجاه تومان است . پس يك قسمت از نود قسمت هزار وپانصد تومان ، مال ابن سبيل مىشود . و هر يك از حصه عيال و حصه همشيره و حصه دفن و كفن و تعزيه و حصه حوالى ، چهار قسمت از نود قسمت هزار و پانصد تومان مىشود . و حصه وقف دكان وملك ، هفتاد و سه قسمت . و اما دو ثلث ديگر ، پس قسمت مىشود ما بين زوجه و همشيره ، يك ربع از آن دو ثلث مال زوجه است . سه ربع مال همشيره .

346