به اهلش برساند ، كه در اين صورت تصرف در بقيه مانعى ندارد .
< / السؤال = 5340 > < / السؤال = 4961 > < السؤال = 5356 > سؤال 179 :
هر گاه خمس و زكات هر دو در زمان واحد تعلق بگيرند به مالى ، كدام را مقدم بدارد ؟
جواب : بعيد نيست وجوب اخراج هر دو از تمام مال ، پس تقدم و تأخر فرق ندارد . و محتمل است تخيير بين تقدم هر يك . و محتمل است توزيع ، به اين كه فرض تقديم هر يك بشود ، و اخراج شود هر يك از بقيه ، و بعد خمس باقى مانده و زكات باقى مانده را جمع كرده ، نصف مجموع را گرفته ، تنصيف كنند ، مثلا ده وزنه گندم هر گاه متعلق هر دو شد ، زكات هشت وزنه را بدهد ، و خمس نه وزنه . دو وزنه مانده كه زكات آن داده نشده و يك وزنه مانده ، كه خمس آن داده نشده است - و زكات دو وزنه ، دو عشر است . و خمس يك وزنه ، خمس دو عشر و يك خمس دو خمس است نصف آنها يك خمس است آن را تنصيف كند يك عشر را خمس بدهد يك عشر زكات ، پس زكات ده وزنه ، نه عشر وزنه است خمس آن دو وزنه الا عشر وزنه .
طريق ديگر در توزيع اين كه در نصف آن مقدار ، خمس را مقدم دارد ، در نصف ديگر زكات را . و اين طريق با سابق در نتيجه يكى مىشود ، چون خمس پنج وزنه ، يك وزنه است .
و زكات آن بعد از اخراج يك وزنه چهار عشر وزنه است . و زكات پنج وزنه ، پنج عشر است .
و خمس آن بعد از اخراج پنج عشر ، چهار خمس و نيم است . پس زكات مجموع نه عشر است . و خمس مجموع ، يك وزنه و چهار خمس و نيم ، كه دو وزنه الا عشر مىشود .
اينها در صورتى است كه بر فرض تقديم خمس ، بقيه از نصاب بيفتد . و اما اگر بر تقدير خمس ، بقيه از نصاب نيفتد بنابر اختيار احتمال سوم كه توزيع باشد ممكن است اجراء اصالت برائت از وجوب زكات ، مثلا اگر چهل گوسفند متعلق زكات و خمس شود ، بر تقدير تقديم خمس ، از نصاب مىافتد . و هم چنين اگر چهل و يكى يا بيشتر باشد الى پنجاه گوسفند . وايضا توزيع در صورتى است كه تقديم هر يك موجب نقص در ديگرى بشود . و اما اگر تقديم احدهما ، موجب نقص ديگرى بشود بدون عكس ، باز ممكن است اجراء اصل برائت ، مثلا اگر پنجاه و يك گوسفند باشد ، بر تقدير تقديم زكات ، خمس از يك گوسفند داده نشده ، و بر تقدير

101