< فهرس الموضوعات > دوم : عقل ، < / فهرس الموضوعات > دوم : عقل ، پس بر مجنون واجب نيست ، مگر آن كه مجنون ادوارى باشد و دورهء عاقل بودنش به قدرى باشد كه به حج و تحصيل مقدماتى كه حاصل نيست برسد .
< فهرس الموضوعات > سوم : استطاعت از جهت مال و بدن و باز بودن راه و امن بودن و وقت داشتن براى حج كردن ، < / فهرس الموضوعات > سوم : استطاعت از جهت مال و بدن و باز بودن راه و امن بودن و وقت داشتن براى حج كردن ، و هر يك از اينها را فاقد باشد حج بر او واجب نيست .
مسأله 2 - مراد از استطاعت ، عقلى نيست ، بلكه آن چيزى است كه شرع معين فرموده ، و آن دارا بودن زاد و توشهء سفر است به هر مقدارى كه محتاج است به حسب اختلاف فصول و اختلاف اشخاص از حيث عزت و شرف و قوت و ضعف ، و دارا بودن مركوب است به هر نحوى كه متعارف است ، به طورى كه اگر از آن به ما دون آن اكتفاء كند خلاف شأن و آبروى اوست كه در اين صورت واجب نيست و يا آن كه رفتن با آن حرج و مشقت دارد و يا در معرض خطر است .
مسأله 3 - اگر توشهء سفر ندارد لكن مىتواند بين راه با كسب تهيه كند واجب نيست حج بر او ، و اگر برود كافى از حج واجب نيست .
مسأله 4 - اگر كسى از محل سكونتش استطاعت ندارد ، و لكن تا محلى بدون استطاعت رفت و از آنجا تا مكه به واسطهء كمى راه مستطيع شد ، يعنى خرج رفتن و برگشتن به وطنش را داشت ، حج بر او واجب است در صورتى كه شرايط ديگر هم موجود باشد .
مسأله 5 - شرط است در وجوب حج ، آن كه توشه و نفقهء رفتن و برگشتن را داشته باشد به طور متعارف ، مگر آن كه بخواهد در مكه بماند ، در اين صورت نفقهء برگشتن لازم نيست ، يا بخواهد به جاى ديگر غير از وطنش اقامت كند كه نفقهء برگشتن تا آنجا لازم است اگر نفقه كمتر باشد ، و امّا اگر بيشتر باشد و لكن از روى ناچارى بايد در آن محل اقامت كند ، شرط است نفقهء تا آن محل را اگر چه از وطنش بيشتر است ، دارا باشد .

205