پنجم : آن كه در ماه رمضان بدون اين كه تحقيق كند صبح شده يا نه ، كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده ، بايد روزه را قضا كند لكن با تحقيق روزه باطل نمىشود ، اگر ظن حاصل شود كه صبح نشده ، بلكه اگر شك هم داشته باشد ، بعيد نيست باطل نشود .
ششم : آن كه كسى بگويد صبح نشده و انسان به گفتهء او كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده است .
هفتم : آن كه كسى بگويد صبح شده و انسان خيال كند شوخى مىكند و كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده است .
هشتم : آن كه به گفتهء كس ديگر كه جايز است به قول او اعتماد كند افطار كند ، بعد معلوم شود مغرب نبوده است .
نهم : آن كه در هواى صاف به واسطهء تاريكى يقين كند كه مغرب شده و افطار كند ، بعد معلوم شود مغرب نبوده است ، ولى اگر در هواى ابر به گمان اين كه مغرب شده افطار كند بعد معلوم شود مغرب نبوده ، قضا لازم نيست .
دهم : آن كه براى خنك شدن يا بىجهت مضمضه كند ، يعنى آب در دهان بگرداند و بىاختيار فرو رود ، ولى اگر فراموش كند كه روزه است و آب را فرو دهد يا براى وضو مضمضه كند و بىاختيار فرو رود ، قضا بر او واجب نيست .
مسأله 2 - اگر غير آب چيز ديگرى را در دهان ببرد و بىاختيار فرو رود يا آب داخل بينى كند و بىاختيار فرو رود ، قضا بر او واجب نيست .
مسأله 3 - مضمضهء زياد براى روزه دار مكروه است و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد ، بهتر است سه مرتبه آب دهان را بيرون بريزد .
مسأله 4 - اگر انسان بداند كه به واسطهء مضمضه بىاختيار يا از روى فراموشى آب وارد گلويش مىشود ، نبايد مضمضه كند .
مسأله 5 - اگر انسان شك كند كه مغرب شده يا نه ، نمىتواند افطار كند ، ولى اگر شك كند كه صبح شده يا نه ، پيش از تحقيق هم مىتواند كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد .

164