را در موقع خود انجام دهد ؛ و در صورتى كه كوتاهى كند و در آن سال به حج نرسد حج بر او مستقر مىشود ؛ و در صورتى كه معلوم شود اگر در اولين فرصت مىرفت به حج مىرسيد بايد بعداً به حج برود گرچه از استطاعت خارج شود ؛ مگر انجام حج با وضعى كه دارد بر او مشقت زياد داشته باشد به نحوى كه از توان و قدرت عرفى او خارج باشد گرچه در اين حال حج بر او واجب نيست ولى بعداً در صورت قدرت بايد انجام دهد يا پس از مرگش از تركه اش حج نيابتى و لو از ميقات انجام دهند ؛ و همچنين بنا بر احتياط واجب هرگاه كوتاهى هم نكرده باشد به اعتقاد اين كه با تأخير مىتواند حج را در همان سال درك كند در اولين فرصت اقدام نكرد ولى اتفاقاً درك نكرده ؛ حج بر عهده او مستقر مىشود گرچه در تأخير معصيت نكرده باشد .
مسأله 8 هرگاه درك حج پس از حاصل شدن استطاعت منحصر به نام نويسى براى چند سال بعد باشد لازم است در اولين فرصت ثبت نام كند .
شرايط واجب شدن حج تمتع مسأله 9 با چهار شرط حج بر انسان واجب مىشود :
اول و دوم : بلوغ و عقل :
كودك گرچه مميز باشد ؛ و يا ديوانه گرچه هميشگى نباشد ؛ حج بر او واجب نيست مگر ديوانه در حالى كه سالم و عاقل است بتواند مناسك حج

14