نام کتاب : حدود وقصاص وديات ( فارسي ) نویسنده : العلامة المجلسي جلد : 1 صفحه : 93
مجروح دعوى مىكند بر آن كه لوث بر او ثابت شده به قسم مىتواند ثابت كرد . اما در عدد قسم در اينجا نيز خلاف است ، بعضى گفتهاند : هر عضوى كه ديه او برابر ديه آدمى باشد حكمش مانند قتل است ، كه مطلقا پنجاه قسم است بنا بر يك قول . و بنا بر قول ديگر در عمد پنجاه است ، و در شبه عمد و خطاء بيست و پنج ، و آن چه كمتر باشد به اين نسبت كم مىشود ، پس اگر عضوى را دعوى كند كه عمدا بريده و ديه او مثل ديه آدمى باشد مثل آن كه زبان او را بريده ، يا بينى او را ، يا هر دو دست او را بريده به پنجاه قسم ثابت مىشود . و اگر دعوى مىكند كه يك دست او را بريده ، يا يك چشم او را كور كرده كه ديه اش نصف ديه آدمى است بيست و پنج قسم خواهد بود . و اكثر علماء گفتهاند : كه در اعضاء اگر مثل ديه آدمى باشد مطلقا شش قسم است ، و هر چه كمتر باشد به همين نسبت كم مىشود ، چنانچه اگر يك دست را بريده باشد سه قسم خواهد بود ، و اين قول اقوى و اشهر است . بحث سيّم : در بيان كيفيت قسامه است ، و حكمش آن است كه هر گاه قرينهء لوث باشد و بر خصوص شخصى دعوى كند وارث كه فلان شخص مورّث مرا كشته است ، و من علم دارم به اين ، و قسم ياد مىكنم بر اين از خويشان و قبيلهء خود بعدد قسامه جمع مىكند ، و هر يك قسم ياد مىكنند كه فلان شخص مقتول را بعمد كشته است . و اگر عمد دعوى كنند پنجاه كس مىآيند ، خواه وارث خون باشند و داخل مدعيان باشند ، و خواه نباشند . و اگر پنجاه نفر نباشند ، يا باشند و بعضى قبول قسم نكنند ، قسم را بر ايشان مكرّر مىكنند تا پنجاه تمام شود ، مثل آن كه اگر بيست و پنج نفر باشند هر يك دو قسم ياد مىكنند ، و اگر ده نفر باشند هر يك پنج قسم ياد مىكنند . و در دعواى قتل خطاء بيست و پنج نفر قسم ياد مىكنند بنا بر قول اقوى ، و در اعضاء بنا بر قول اقوى شش نفر .
93
نام کتاب : حدود وقصاص وديات ( فارسي ) نویسنده : العلامة المجلسي جلد : 1 صفحه : 93