و لهذا جناب مقدّس ايزدى تعالى شأنه در شريعت مقدسهء نبوى صلى الله عليه و آله براى انتظام امور عباد ، و دفع فتنه و فساد ، از قطَّان [1] به وادى و بلاد ، احكام حدود و قصاص و ديات مقرر فرمود ، كه زاجر نفوس شريره از ارتكاب فتنه و فساد ، و داعى ايشان به سلوك طريق صلاح و سداد بوده باشد .
و چون اكثر احكام مباحث مذكوره از جملهء غوامض مسائل فقه است ، و در غالب آنها اختلاف بسيار ميان فقهاء رضوان الله عليهم است ، لهذا فقير بامر من يجب امتثال امره [2] متع الله المسلمين ببقائه ، احكام مزبوره را در اين رساله بلغت فارسى ايراد مىنمايم ، كه نفعش اعم ، و فايده اش اتم بوده باشد .
و پنج چيز است كه در شريعت جميع پيغمبران حفظ آنها لازم و متحتم بوده : اول دين ، دوم نفس ، سيّم مال ، چهارم نسب ، پنجم عقل .
و حفظ دين به اقامهء عبادات است ، و كشتن كافران و مرتدّان [3] و جارى گردانيدن حدود و تعزيرات [4] بر جمعى كه اينها را سبك شمارد ، و حفظ نفس به قصاص كردن و ديه گرفتن است ، چنانچه حق تعالى فرموده است * ( « وَلَكُمْ فِي الْقِصاصِ حَياةٌ يا أُولِي الأَلْبابِ » ) * [5] يعنى از براى شما در قصاص كردن زندگى هست اى صاحبان عقول ، زيرا كه اگر كشنده را بعوض مقتول نكشند ، و جراحت كننده را بعوض جراحت نكنند ، يا ديه نگيرند كشتن و فساد در عالم بسيار مىشود . و حفظ نسب به نكاح و ملك يمين از كنيزان ، و منع از زنا و لواط و امثال آنها كردن ، و حد مرتكب آنها جارى گردانيدن است .

[1] قطَّان : جمع قاطن است ، و قاطن بمعنى مقيم است .
[2] مراد شاه سلطان حسين صفوى است ، و نام او در مقدمه نسخه شماره ( 3631 ) خطى كتابخانه آية اللَّه مرعشى نجفى در قم برده شده .
[3] مرتد ، كسى است كه بعد از مسلمان بودن كافر شود ، بطور مفصل مورد بحث قرار مىگيرد در مسائل آينده .
[4] تعزير در لغت بمعنى تأديب است ، و بحسب شرع عقوبت يا اهانتى كه به مستحق آن جارى مىشود .
[5] سورهء بقرة ( 2 ) : 179 .

10