احتمال تأثير 2 - از آن جمله تجويز تأثير امر و نهى در امتناع از معصيت باشد ؛ پس با علم به عدم افادهء انكار ، واجب نيست . و محتمل است لزوم انكار قلبى با اظهار رضا به طاعت يا كراهت از معصيت با شروط لاحقه ، يا حرمت اظهار رضا به معصيت غير اگر چه اعانت نباشد .
و هم چنين با اطمينان به عدم قبول و تأثير در ترك معصيت ، واجب نيست امر به معروف و نهى از منكر ؛ و اما جواز و رجحان ، پس با عدم خوف ضرر ، خالى از وجه نيست .
عدم توبهء عاصى 3 - و از آن جمله اين كه مريدِ عصيان در زمان امر به معروف يا نهى از منكر ، تائب از معصيتى كه كرده است نباشد و امارهء مثبته توبه و پشيمانى از او ظاهر نباشد ، و گر نه واجب نيست .
عدم مفسده 4 - از آن جمله اين است كه در انكارِ منكرْ مفسده اى نباشد ؛ پس با خوف مفسده و ضرر فعلى يا در مستقبل براى خودش يا احدى از اهل ايمان و آنهايى كه به حكم ايشانند از ساير اهل اسلام ، وجوب ساقط است ، چه آن كه ضررِ مخوفْ نفسى ، يا عرضى ، يا مالىِ غيرِ قليل باشد .
و معتبر نيست در امر به معروف و نهى از منكر عدالت ، و نه خصوص فعل آن معروف و ترك آن منكر .
و معتبر است تكليف در آمر و در مأمور .
حكم صبىّ و مجنون و صبىّ و مجنون ، ممنوع مىشوند از اضرار اهل ايمان ، مثل اين كه حيوان ممنوع مىشود تكويناً از اضرار . و هم چنين است تأديب صبىّ به تمرين به ترك معصيت و فعل طاعت

378