كسانى كه جائز است قتل آنها و متوقّف است فتح بر القاء سمّ .
اگر كفّار ، افرادى را كه قتل آنها جائز نيست ، سپر قرار دهند و اگر كسانى را كه جائز نيست قتل ايشان مثل زنها و اطفال و مجانين سپر خودشان قرار دادند ، تا ممكن است عدول از قتل اين قسم به قسم ديگر نمايند ؛ و اگر ممكن نشد ، جائز است توصّل به فتح يا نجات ، به قتل واسطه ها .
و هم چنين [ است ] اگر اسيرهاى مسلمان را سپر خودشان در شدّت محاربه قرار دادند و فتح يا دفع ، متوقّف بر قتل واسطه باشد بدون مندوحه و با عدم تعمّدِ قتل مسلم ، يعنى تجنّب از آن به هر صورت كه ممكن است ، حتى مثل توجه به واسطه با ايقاع قتل بر كافر و تقديم جرح بر قتل و قتل يكى بر قتل دو نفر .
و در لزوم ديهء مسلم يا از بيت المال تأمّل است ، و احوط ثبوت آن است بنا بر ثبوت آن در هر عمدى كه موجب قصاص نباشد ، مگر با دليل بر عدم ، و ثبوت كفّارهء عمد از بيت المال ، موافق احتياط است .
و اگر عمداً مسلمان را به قتل رسانيد با امكان تحرّز ، قصاص و كفّاره بر قاتل و از مال او ثابت است اگر چه در حال قيام و اشتداد حرب باشد . و اگر با امكان تفكيك در قتل ، از روى خطا به قتل رسانيد مسلمان را ، ديه بر عاقله است و كفّاره بر قاتل .
افرادى كه قتل آنها در جنگ جائز نيست و جائز نيست در جهاد به معناى اوّل ، قتل مجانين و اطفال و زنها . و اگر زنها مقاتله نمايند ، و نتوانند منصرف بشوند از آنها ، دفاع آنها اگر چه به مقاتله باشد لازم است . و اگر مردها آنها را سپر خودشان قرار دادند و ممكن نباشد تفكيك يا آن كه در محلى باشند كه مقاتله با مردها ممكن نباشد بدون قتل زنها و امثال آنها ، و متوقّف باشد فتح يا دفاع بر قتل ايشان ، جائز است قتل آنها ، چنانكه گذشت . و حكم مراهق از اولاد آنها ، حكم زنها است كه در ضرورت ، قتل ايشان جائز است .
و هم چنين پير مردى كه قوه فكرى و بدنى خود را از دست داده ، قتل او جائز نيست

313