از قرآن ؛ و در گوشه هاى كعبه نيز نماز گذارد ؛ پس به ركنى آيد كه در آن جا حجر الأسود است و شكم خود را بر او مالد ؛ پس دور ستون بگردد و شكم و پشت خود را بر آن ستون بمالد و چون خواهد بيرون آيد نردبان را به دست چپ گيرد و نزديك كعبه دو ركعت نماز كند .
و بدان كه مستحب است بسيار طواف كردن ؛ و آن در بارهء حجاج از نماز نافله ، افضل است و طواف به نيابت مؤمنين بسيار ثواب دارد و به نيابت حضرت پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم و حضرت فاطمه عليها السلام و دوازده امام ثواب عظيم دارد .
و در خبر صحيح است كه مستحب است كه شخص در مكَّه سيصد و شصت طواف كند به عدد ايّام سال ؛ و اگر نتواند سيصد و شصت شوط و آن پنجاه و يك طواف و سه شوط مىشود و آن را به جهت اتمام عدد ايّام سال تمام مىكند به چهار شوط ديگر تا پنجاه و دو طواف شود .
و مستحب است ختم قرآن مجيد را در مكَّهء معظَّمه ، در حديث است كه : « هر كه ختم قرآن كند در آن جا ، از دنيا نرود تا ببيند حضرت پيغمبر را و ببيند منزل خود را در بهشت » .
و مستحب است در مكَّه ، مشرّف شدن به موضع تولد حضرت رسول صلى الله عليه و آله و سلم و در منزل خديجه عليها السلام و زيارت قبر ابى طالب عليه السلام و رفتن به غارى كه در كوه حراء حضرت رسول صلى الله عليه و آله و سلم در اوائل بعثت عبادت كرده در آن جا و به غارى كه در كوه ثور است كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله و سلم در آن جا مخفى شده .
فاصلهء بين دو عمره و بدان كه مستحب است از براى كسى كه در مكَّه مىماند اتيان به عمرهء مفرده .
و در اعتبار فاصله ميان آن و عمره اى كه پيش به جا آورده خلاف كرده‌اند ، جمع كثير از علما بر آنند كه احتياج به فاصله ندارد [1] ؛ و بعضى لازم دانسته‌اند فاصلهء يك ماه را و بعضى

[1] و اين قول اظهر است اگر چه افضل در عمرهء ثانيه اين است كه در ماه غيرِ ماه احرامِ عمرهء سابقه و يا با فاصلهء ده روز بين دو احرام باشد ، بلكه احد الفصلين احوط است . و هم چنين دخول مكّه بلكه مجاوزت از ميقات براى قاصد دخول مكّه بدون احرام ، جائز نيست مگر براى كسى كه در ماه احرامِ سابق به عمره باشد ؛ و مانند آن ، كسى كه متكرّر است دخول او و ارادهء نسك ندارد ( خروج از مكه بعد از عمرهء تمتّع ) و خروج از مكّه بعد از عمرهء تمتّع جائز نيست براى كسى كه اگر خارج بشود فوت مىشود حج در آن سال . و عمرهء مفرده كه واجب است بر غير متمتّع ، بعد از حج ، وجوب آن فورى است ؛ و به حلق يا تقصير با افضليّت حلق ، حليّت از محرّمات به احرام حاصل مىشود مگر نساء كه حليّت آن به طواف نساء مىشود و آن ثابت است در خصوص عمرهء مفرده نه عمرهء تمتّع ، چنانچه گذشت ؛ و احرام آن از ادنى الحلّ است ، چنانچه در متن مذكور است . و اگر بعد از عمره ، خارج از مكّه و حرم و ميقات شد و عود نمود در غير ماه احرام اوّلى ، پس محتاج به احرام عمره است و عمرهء ثانيه را عمرهء تمتّع قرار مىدهد . و لازمهء اين ، عدم ترتّب حكم متمتّعٌ بها بر عمرهء سابقه است ، و احتياج آن به طواف نساء ، موافق با احتياط است ( اكتفاء به عمرهء مفرده براى تمتّع ) و اگر عمره در غير اشهُر حج باشد ، تمتّع به آن جائز نيست . و اگر در اشهر حج متمتّع به عمره شد ، پس اگر خارج از مكّه شد و عود كرد قبل از فصل ماه ، مانعى از اكتفاء به همان عمره براى حج تمتّع نيست . و اگر در اشهر حج به عمرهء مفرده مُحرم شد و داخل مكّه شد و وقت ضيق باشد از حج تمتّع ، مىتواند با قصد ، عدول به عمرهء تمتّع نمايد در صورتى كه به سببى واجب نشده باشد بقاء بر عمرهء مفرده بر او ، با احتياط در اراقهء دَم ، و پس از انجام و احلال ، مُحرم به حج مىشود ( عدم لزوم فصل بين دو عمره ) و حاصل از مذكور در فروع متقدّمه ، آن است كه فصل بين دو عمره لازم نيست اگر چه احوط است اگر چه به ده روز باشد بين دو احرام . و دخول مكّه با مغايرت شهر خروج و دخول بدون فصل و بدون مغايرت در ماه احرام سابق و دخول يا احلال از سابق و دخول بلكه به سى روز بين خروج دخول بلكه با خروج در آخر ماهى و دخول در اوّل ماهى ديگر ، پس احوط عدم جواز است مگر با احرام براى عمره و اللَّه العالم . و بسيارى از احكام عمرهء مفرده را در كتاب حج ذكر كرده‌ايم .

293