مكارم : مسأله اگر كسى در مكان مخصوصى ( مثلًا وقتى در ميان جمع نماز مىخواند ) زياد شكّ مىكند فقط در همان جا اعتنا به شك خود نمىكند .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1189 اگر انسان شك كند كه كثير الشك شده يا نه ] < / صفحة فارغة > مسأله 1189 اگر انسان شك كند كه كثير الشك شده يا نه ( 1 ) ، بايد به دستور شك عمل نمايد ( 2 ) . و كثير الشك تا وقتى يقين نكند ( 3 ) كه به حال معمولى مردم برگشته بايد به شك خود اعتنا نكند . ( 1 ) فاضل : يعنى چون نمىداند كه آيا در سه نماز قبلى شك كرده تا كثير الشك باشد يا فقط در دو نماز قبلى شك كرده تا كثير الشك نباشد . . ( 2 ) مكارم : بنا مىگذارد بر اين كه كثير الشّك نشده . . ( 3 ) زنجانى : تا وقتى اطمينان نكند . .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1190 كسى كه زياد شك مىكند ] < / صفحة فارغة > مسأله 1190 كسى كه زياد شك مىكند اگر شك كند ركنى را به جا آورده يا نه و اعتنا نكند بعد يادش بيايد كه آن را به جا نياورده ، چنانچه مشغول ركن بعد نشده ، بايد آن را به جا آورد ( 1 ) و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است ( 2 ) ، مثلًا اگر شك كند ركوع كرده يا نه و اعتنا نكند ، چنانچه پيش از سجده يادش بيايد كه ركوع نكرده ، بايد ركوع كند و اگر در سجده يادش بيايد ، نمازش باطل است ( 3 ) . اين مسأله ، در رسالهء آيت الله بهجت نيست ( 1 ) سيستانى : بايد آن ركن را و آن چه بعد از آن است به جا آورد . . ( 2 ) مكارم : بقيه مسأله ذكر نشده . سيستانى : بنا بر احتياط باطل است . . ( 3 ) خوئى ، تبريزى ، سيستانى : چنانچه پيش از سجدهء دوّم يادش بيايد كه ركوع نكرده ، بايد برگردد و ركوع كند و اگر در سجدهء دوّم يادش بيايد ، نمازش باطل است ( سيستانى : بنا بر احتياط ) .
گلپايگانى ، صافى : چنانچه پيش از سجدهء دوّم يادش بيايد كه ركوع نكرده ، بايد برگردد و ركوع كند و نماز را تمام نمايد و احتياط مستحب آن است كه نماز را دوباره بخواند و اگر در سجدهء دوّم يادش بيايد ، نمازش باطل است .
زنجانى : مسأله كسى كه زياد شك مىكند ، اگر شك كند دو سجده را انجام داده يا نه ، و اعتنا نكند و بعد يادش بيايد كه آنها را انجام نداده ، چنانچه مشغول ركوع ركعت بعد نشده بايد آنها را به جا آورد و چنانچه مشغول ركوع شده نمازش باطل است ، و اگر شك كند كه ركوع را انجام داده يا نه ، و اعتنا نكند و بعد يادش بيايد كه آن را انجام نداده ، چنانچه قبل از سر گذاشتن به زمين براى سجده دوّم يادش بيايد بايد برگردد و آن را انجام دهد و اگر پس از سر گذاشتن به زمين براى سجده دوم يادش بيايد ، به احتياط واجب دو سجده را ناديده گرفته و پس از انجام ركوع و سجود نماز را تمام كند و پس از آن نماز را دوباره به جا آورد .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1191 كسى كه زياد شك مىكند اگر شك كند چيزى را كه ركن نيست به جا آورده ] < / صفحة فارغة > مسأله 1191 كسى كه زياد شك مىكند ، اگر شك كند چيزى را كه ركن نيست به جا آورده يا نه و اعتنا نكند و بعد يادش بيايد كه آن را به جا نياورده ، چنانچه از محل به جا آوردن آن نگذشته بايد آن را به جا آورد ( 1 ) و اگر از محل آن گذشته ( 2 ) نمازش صحيح است ( 3 ) ، مثلًا اگر شك كند كه حمد خوانده يا نه و اعتنا نكند ، چنانچه در قنوت يادش

646