وَ النُّشُورَ حَقٌّ وَالصِّراطَ حَقٌّ وَالْمِيْزانَ حَقٌّ وَتَطايُرَ الْكُتُبِ حَقٌّ وَانَّ الْجَنَّةَ حَقٌّ وَالنَّارَ حَقُّ وَانَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ لا رَيْبَ فِيهَا وَانَّ الله يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ " پس بگويد : " أَ فَهِمْتَ يا فُلانُ " و به جاى فلان ، اسم ميّت را بگويد پس از آن بگويد : " ثَبَّتَكَ الله بِالْقَولِ الثَّابِتِ وَهَداك الله إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ عَرَّفَ الله بَيْنَكَ وَبَيْنَ اوْليائِكَ في مُسْتَقَرٍّ مِنْ رَحْمَتِه " پس بگويد : " اللَّهُمَّ جَافِ الأَرْضَ عَنْ جَنْبَيْه وَاصْعَدْ بِرُوحِه الَيكَ وَلَقِّه ( 6 ) مِنكَ بُرهَاناً اللَّهُمَّ عَفوَكَ عَفْوَك " ( 7 ) . اين مسأله ، در رسالهء آيت الله بهجت نيست ( 1 ) گلپايگانى ، اراكى ، خوئى ، فاضل ، سيستانى ، تبريزى ، صافى ، زنجانى ، نورى : مستحب است قبر را . . ( 2 ) مكارم : مستحب است به اميد اين كه مطلوب پروردگار باشد ، امور زير را در دفن ميّت رعايت كنند : ( 1 ) قبر را به اندازهء قامت انسان متوسّط گود كنند . ( 2 ) ميّت را در نزديكترين قبرستان دفن نمايند ، مگر آن كه قبرستان دور تر ، از جهتى بهتر باشد ، مثل اين كه افراد خوب در آنجا دفن شده‌اند يا مردم براى فاتحه ، بيشتر به آنجا مىروند . ( 3 ) هنگام دفن ، جنازه را در چند قدمىِ قبر بر زمين بگذارند و تا سه مرتبه ، كم كم نزديك ببرند و در مرتبهء چهارم وارد قبر كنند . ( 4 ) اگر ميّت مرد است ، او را از طرف سر وارد قبر كنند و اگر زن است از طرف عرض بدن و به هنگام وارد كردن او پارچه‌اى روى قبر بگيرند . ( 5 ) جنازه را به آرامى از تابوت بردارند و با آرامى وارد قبر كنند ، و دعاهايى كه دستور داده شده پيش از دفن و موقع دفن بخوانند . ( 6 ) قبر لحد داشته باشد ، يعنى آن را طورى بسازند كه خاك روى بدن ميّت نريزد ، به اين ترتيب كه قسمت پايين قبر را باريكتر كنند و بعد از گذاشتن ميّت در قبر ، بالاى آن خشت يا آجر بچينند و يا طرف قبلهء قبر را كمى از پايين توسعه دهند به اندازه‌اى كه ميّت در آن قرار بگيرد . ( 7 ) پشت سر ميّت مقدارى خاك يا خشت بگذارند كه وقتى او را به طرف راست مىخوابانند به عقب برنگردد . ( 8 ) بعد از گذاشتن در قبر گره كفن را باز كنند و صورت ميّت را روى خاك بگذارند و بالشى از خاك زير سر او قرار دهند . ( 9 ) كسى كه ميّت را در قبر مىگذارد با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد و غير از خويشان ميّت ، با پشت دست خاك بر قبر بريزند و بگويند * ( " إِنَّا لِلَّه وَإِنَّا إِلَيْه راجِعُونَ " و اگر ميّت زن است كسى كه با او محرم است او را در قبر بگذارد و اگر محرم نباشد خويشانش او را در قبر بگذارند . ( 10 ) پيش از آن كه " لحد " را به پوشانند دست راست به شانهء ميّت بزنند و او را حركت دهند و سه مرتبه بگويند : . . ( 3 ) [ كلمهء " بِكَ " در رساله آيات عظام : گلپايگانى ، خوئى ، زنجانى ، سيستانى ، صافى ، فاضل و مكارم نيست ] ( 4 ) گلپايگانى ، صافى : الْحُجَّةُ الْقائِمُ الْمُنتَظَرُ . . ( 5 ) [ كلمهء " اجمعين " در رسالهء آيات عظام : خوئى ، تبريزى ، سيستانى و زنجانى نيست ] ( 6 ) فاضل : وَلَقِّنْه . . ( 7 ) تبريزى : و اگر ميّت زن است ، تمام خطابها و ضميرها و افعال مؤنث ذكر شود .
زنجانى : و در صورتى كه ميت زن باشد پاره‌اى از اين دعا تغيير مىكند به اين ترتيب : " اسْمَعِى ، افْهَمِى يا فُلانَةَ ابْنَةَ فُلانٍ " و به جاى " فُلانَةَ " نام ميت و به جاى فلان نام پدرش را

345