إسم الكتاب : توضيح المسائل مراجع ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 988)

پس از برگزارى نماز جمعه كشف شد كه نماز جمعه ديگرى بر او سابق يا مقارنش در مسافت كمتر از يك فرسخ برپا شده بوده به جا آوردن نماز ظهر واجب خواهد بود ، و فرقى نيست بين اين كه اين كشف در وقت يا در خارج وقت باشد و بر پا نمودن نماز جمعه در صورتى مانع از نماز جمعهء ديگر در مسافت مزبور مىشود كه خود صحيح و جامع شرايط باشد ، و الَّا در مانع بودنش اشكال است و اقرب مانع نبودن است " 1 " . مسأله هر گاه نماز جمعه‌اى كه داراى شرايط است برپا شود ، بنا بر احتياط حضورش واجب است . و در وجود حضور چند چيز معتبر است : اول : آن كه مكلف مرد باشد ، و حضور جمعه بر زنان واجب نيست . دوم : آزادى ، پس حضور در نماز جمعه بر بندگان ( برده ) واجب نيست . سوم : حاضر بودن ، پس بر مسافر واجب نيست و در مسافر فرقى نيست كه تكليف او در نماز قصر باشد يا تمام . مثل مسافرى كه قصد اقامه نموده باشد . چهارم : سلامت از بيمارى و كورى ، پس بر بيمار و كور واجب نيست . پنجم : پير نبودن ، پس بر پير مردان واجب نيست . ششم : آن كه بين جاى شخص و جايى كه نماز جمعه برپا مىشود بيش از دو فرسخ فاصله نباشد و بر كسى كه سر دو فرسخى است حضور واجب است و همچنين بر كسى كه حضور جمعه بر او دشوار باشد ، حضور واجب نيست بلكه بعيد نيست كه اگر باران باشد حضور واجب نشود هر چند حرج و مشقتى نداشته باشد " 2 " .
چيزهايى كه در نماز جمعه معتبر است مسأله چند حكم كه به نماز جمعه راجع است از اين قرار است : اول : كسى كه نماز جمعه از او ساقط شده و حضورش واجب نباشد ، جايز است در اول وقت مبادرت به نماز ظهر نمايد " 3 " . دوم : هر گاه در بلد انسان نماز جمعه جامع الشرايط برپا مىشود ، بنا بر احتياط جايز

" 1 " سيستانى : سوم : آن كه مسافت بين دو نماز جمعه كمتر از يك فرسخ نباشد ، بنا بر اين اگر نماز جمعه ديگرى در مسافت كمتر از يك فرسخ برپا شود چنانچه با هم شروع شوند هر دو باطل مىشوند ، و اگر يكى زودتر از ديگرى شروع شود هر چند به تكبيرة الاحرام باشد صحيح و دوّمى باطل خواهد بود ؛ ولى هر گاه پس از برگزارى نماز جمعه معلوم شود كه نماز جمعه ديگرى همزمان يا مقدم بر آن در مسافت كمتر از يك فرسخ برپا شده بوده ، به جا آوردن نماز ظهر واجب نخواهد بود . و برپا نمودن نماز جمعه در صورتى مانع از نماز جمعهء ديگر در مسافت مزبور مىشود كه خود صحيح و جامع الشرائط باشد و در غير اين صورت مانع نخواهد بود " 2 " سيستانى : هر گاه نماز جمعه‌اى كه داراى شرايط است برپا شود اگر برپا كننده‌اش امام عليه السلام يا نمايندهء خاص او باشد ، حضورش واجب است ، و در غير اين صورت واجب نيست . و در صورت اول نيز بر چند گروه واجب نيست : اوّل : زنان . دوم : بردگان . سوم : مسافران ، هر چند مسافرى كه وظيفه‌اش تمام باشد مثل مسافرى كه قصد اقامت نموده باشد . چهارم : بيماران ، نابينايان و افراد پير . پنجم : افرادى كه فاصلهء آنان تا محل نماز جمعه بيش از دو فرسخ شرعى باشد . ششم : افرادى كه حضور آنان در نماز جمعه به علت باران يا سرماى شديد و مانند آن سخت و دشوار باشد . " 3 " سيستانى : بنا بر آن چه گذشت كه نماز جمعه در زمان غيبت واجب تعيينى نيست ، جايز است در اوّل وقت مبادرت به نماز ظهر شود

861