1 - آن كه وجه را كه مىدهد بعنوان معامله منتقل نمايد نه بعنوان قرض و استقراض چنان كه در ( مسأله 3 ) مشروحا بيان گرديد ( مثلا ) صد هزار ريال نقد را به پانصد دينار عراقى و عده‌اى به مدت معين .
2 - آن كه يك جعبه كبريت يا يك طاقه دستمال يا چيز ديگرى را بفروشد در مقابل مقدار زياده مثلا بده هزار ريال به شرط اين كه صد هزار ريال ديگر تا مدت - مثلا - يك سال بدون منفعت قرض بدهد و يا اين كه كسى كه قرض گرفته است و مدت آن سر آمده و مىخواهد تمديد نمايد طلبكار يك جعبه كبريت را به مقروض مىفروشد بده هزار ريال به شرط اين كه طلب خود را تا مدت يك ماه بدون منفعت تمديد نمايد و اين چاره‌جوئى به اين نحو براى تجديد و تمديد مدت به ملاحظه اين است كه جائز نيست ابتداء در مقابل تجديد يا تمديد مدت طلبكار چيزى از بدهكار بگيرد . و تو هم اين كه اين معامله صورى است زيرا كه هيچ كس يك جعبه كبريت را كه قيمتش يك ريال است بده هزار ريال نمىخرد ، تو هم بيجائى است زيرا كه احدى بدون جهت چنين معامله‌اى نمىكند اما در صورتى كه صد هزار ريال قرض دادن بدون منفعت تا يك سال ضميمه شود همه مىخرند و در اين موضوع چند روايت در كتاب وسائل الشيعه ابواب احكام عقود نقل فرموده‌اند و ما براى رفع شبهه يك روايت از آن را در اينجا نقل مىنمائيم :
شيخ طوسى قدس الله روحه بسند صحيح از محمد بن اسحاق بن عمار كه موثق است روايت نموده مىگويد به حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام عرض كردم ( ويكون لى على الرجل دراهم ، فيقول أخرنى بها وأنا أربحك فأبيعه جبة تقوم على بألف درهم بعشرة آلاف درهم - أو قال : بعشرين ألفا - وأؤخره بالمال ؟ قال لا بأس ) ترجمه : من چند درهم از شخصى طلبكارم و آن شخص خواهش مىكند او را مهلت دهم و به من منفعتى برساند من جبه‌اى را كه قيمتش هزار درهم است به او بده هزار درهم - يا بيست هزار درهم - مىفروشم و طلب خود را تأخير مىاندازم ؟ حضرت فرمود عيبى ندارد .

510