در هر صورت به شك خود اعتنا نكند .
2 - شك بعد از سلام مسأله 1187 - اگر بعد از سلام نماز شك كند كه نمازش صحيح بوده يا نه - مثلا شك كند ركوع كرده يا نه - يا بعد از سلام نماز چهار ركعتى شك كند كه چهار ركعت خوانده يا پنج ركعت ، به شك خود اعتنا نكند ، و مشهور فرموده اند : " اگر هر دو طرف شك او باطل باشد ، مثلا بعد از سلام نماز چهار ركعتى شك كند كه سه ركعت خوانده يا پنج ركعت ، نمازش باطل است . " ولى اين حكم محل اشكال است ، و احتياط واجب آن است كه يك ركعت ديگر بخواند و بعد از سلام نماز دو سجده ء سهو به جا آورد ، و نماز را هم اعاده نمايد .
3 - شك بعد از وقت مسأله 1188 - اگر بعد از گذشتن وقت نماز شك كند كه نماز خوانده يا نه ، يا گمان كند كه نخوانده ، خواندن آن لازم نيست ، ولى اگر پيش از گذشتن وقت شك كند كه نماز خوانده يا نه ، اگر چه گمان كند كه خوانده است بايد آن نماز را بخواند .
مسأله 1189 - اگر بعد از گذشتن وقت شك كند كه نماز را درست خوانده يا نه ، به شك خود اعتنا نكند .
مسأله 1190 - اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر بداند چهار ركعت نماز خوانده ، ولى نداند به نيت ظهر خوانده يا به نيت عصر ، بايد چهار ركعت نماز قضا به نيت نمازى كه بر او واجب است بخواند .
مسأله 1191 - اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشاء بداند يك نماز خوانده ولى نداند سه ركعتى خوانده يا چهار ركعتى ، بايد قضاى نماز مغرب و عشاء را بخواند .

417